ผ้าทอพื้นเมืองสีธรรมชาติ ผ้าจาก “ฝ้ายเปลือกไม้”

การผลิตสิ่งทอเป็นงานฝีมือพื้นบ้าน เป็นสิ่งที่บ่งบอกเอกลักษณ์ของแต่ละท้องถิ่น เมื่อนโยบายการพัฒนาประเทศเปลี่ยนมาเน้นด้านเศรษฐกิจ จึงส่งผลต่อการปรับเปลี่ยนวิถีการผลิต บางทีผู้ผลิตมีความเชี่ยวชาญในตัวของผลิตภัณฑ์แต่ไม่สามารถทำการตลาดได้ หรือกลุ่มผ้าประกอบการบางรายเข้าใจในสภาพธุรกิจ แต่ไม่มีความเชี่ยวชาญในด้านการผลิต การย้อมสี

นางแสงอรุณ ไชยรัตน์ ประธานกลุ่มเผยว่าพื้นที่อำเภอแม่แจ่มมีประชากรอาศัยรวมกันทั้งหมด 5 ชนเผ่า ซึ่งแต่ละชนเผ่าต่างกระจัดกระจายไปอาศัยตามพื้นที่ต่าง ๆ โดยมีการไปมาหาสู่แลกเปลี่ยนวัฒนธรรมกันอยู่เสมอ วัฒนธรรมการแต่งกาย จะนุ่งผ้าฝ้ายทอมือ ที่ปลูกฝ้าย ย้อมสี ทอ และตัดเย็บ กันเองมาแต่โบราณ ห้อม เป็นราชาแห่งสีนํ้าเงินที่คนทุกชนเผ่าของอำเภอแม่แจ่มใช้ย้อมฝ้าย ห้อม เป็นพืชที่เจริญเติบโตได้ในพื้นที่ที่มีอากาศเย็น และชื้น พื้นที่ของอำเภอแม่แจ่มจึงเหมาะสำหรับการปลูก พอความเจริญในด้านต่างๆ ของสังคมเข้ามา วิถีชีวิตบ้านเปลี่ยนไปตามกระแสสังคม ห้อมหายากขึ้น และเกือบจะสูญพันธุ์ไป ชาวบ้านนิยมใช้สีห้อมแบบสำเร็จมาแทน ในปี 2540 โดยการนำของ นางแสงอรุณ ไชยรัตน์ ได้ศึกษาข้อมูลการปลูกและย้อมห้อม ฟื้นฟูภูมิปัญญาแบบดั่งเดิม ขึ้นมาใหม่อีกครั้ง รวบรวมสมาชิก 7 คน และศึกษางานเย็บมือของชนเผ่า และคนพื้นเมือง พัฒนามาเป็นผ้าย้อมห้อม คราม เย็บจักรปักมือชนเผ่า ซึ่งมีการตอบรับจากกระแสสังคมปัจจุบันเป็นอย่างดี

โดยทางกลุ่มจะเป็นผู้จำหน่ายผลิตภัณฑ์ ผ้าฝ้ายทอมือย้อมสีธรรมชาติ ผ้าเย็บมือ ผ้าตีนจก และเสื้อผ้าสำเร็จรูปทุกชนิดเผยว่า “กลุ่มทอผ้าฝ้ายเปลือกไม้” ขึ้นในปี พ.ศ. 2540 เพื่อฟื้นฟูและสืบทอดการทอผ้าย้อมสีธรรมชาติ โดยเฉพาะ สีห้อมครามธรรมชาติ และเสริมสร้างรายได้ให้ครัวเรือน

ปัจจุบัน “ศูนย์เรียนรู้ห้อมคราม ฝ้ายเปลือกไม้” ทำงานแบบเครือข่าย มีการกระจาย งานแก่สมาชิกกว่า 12 หมู่บ้านให้ทำการผลิตตามทักษะ ความถนัด สร้างงานอย่างครบวงจร ตั้งแต่การปลูกพืชให้สี ปลูกฝ้าย ปั่นเส้นด้าย ย้อม
สีธรรมชาติ ทอผ้าแปรรูปตัดเย็บ ตกแต่งลวดลายเย็บปักและจัดจำหน่าย

สำหรับศูนย์เรียนรู้ห้อมคราม ฝ้ายเปลือกไม้ มุ่งเน้นการผลิตผ้าทอ โดยใช้วัตถุดิบและช่างฝีมือในท้องถิ่น ทำการผลิตโดยใช้เทคโนโลยีสะอาด ใช้พลังงาน และทรัพยากรอย่างรู้คุณค่า เพื่อสร้างรายได้แก่ชุมชน เพื่อคุณภาพชีวิต โดยวิถีการผลิตที่เป็นมิตรต่อส่ิงแวดล้อมและการพัฒนาที่ยั่งยืน

จุดเด่นของผลิตภัณฑ์
1.ผลิตภัณฑ์มีความเป็นเอกลักษณ์ของตัวเอง มีการรวบรวมเอางานฝีมือของแต่ละชนเผ่ามารวมไว้ในผลิตภัณฑ์ 1 ชิ้น และสามารถเล่าเรื่องราวของผลิตภัณฑ์ได้
2.มีกระบวนการผลิตที่ครบวงจร ทั้งกระบวนการผลิตเส้นใย การปลูกพืชให้สี การย้อมโดยใช้เตาประหยัดพลังงาน และการซักล้างอย่างเป็นระบบ
3. ผลิตภัณฑ์ได้รับการรับรองมาตรฐานสินค้าชุมชน (มผช.) และได้ OTOP ระดับ 4 ดาว
4.เป็นผลิตภัณฑ์ที่ไม่ใช้สารเคมี
5.เป็นผลิตภัณฑ์ที่ย้อมจากใบห้อม ซึ่งมีที่เดียวในจังหวัดเชียงใหม่
6.แหล่งผลิต เป็นศูนย์การเรียนรู้ผลิตภัณฑ์ที่เป็นมิตรกับธรรมชาติ เป็นแหล่งให้ความรู้กับลูกค้า

มีกระบวนการผลิต ที่ครบวงจร ทั้งกระบวนการผลิตเส้นใย การปลูกพืชให้สี การย้อมโดยใช้เตา ประหยัดพลังงาน และการซักล้างอย่างเป็นระบบ เป็นผลิตภัณฑ์ที่ย้อมจากใบห้อม ซึ่งมีที่เดียวในจังหวัดเชียงใหม่ มีการรวบรวมเอางานฝีมือของแต่ละชนเผ่ามารวมไว้ ในผลิตภัณฑ์ 1 ชิ้น และสามารถเล่าเรื่องราวของผลิตภัณฑ์ได้

แหล่งจำหน่ายผลิตภัณฑ์จะจำหน่ายที่กลุ่ม และจำหน่ายตามงานนิทรรศการออกบูธร้านทั่วไป ฝากขายที่ห้างแอร์พอร์ตโรบินสัน จังหวัดเชียงใหม่ ขายฝากผ่านตัวแทน ห้างสยามพารากอน กทมฯ ศูนย์ศิลปาชีพบางไทร จังหวัดอยุธยา และร้านปกาเกอญอ จังหวัดเชียงใหม่ รับจ้างผลิต บริษัทสังคมสุขภาพจำกัด และ ชุดทีมงานของหน่วยงานต่างๆ

กลุ่มผู้ผลิต : กลุ่มทอผ้าฝ้ายเปลือกไม้บ้านต่อเรือ สถานที่ผลิต : 136 หมู่ 2 บ้านต่อเรือ ตำบลช่างเคิ่ง อำเภอแม่แจ่ม จังหวัดเชียงใหม่ 50270