ร้อยเรื่องเมืองล้านนา

ร้อยเรื่องเมืองล้านนา ตอนที่ 3 สล่าหล่อพระล้านนา “…ขึ้นโครงร่าง ขึ้นฐาน ขึ้นบัว ขึ้นตัว จนถึงรูปลักษณะของพระ เป็นแบบเก่าแท้ๆ แบบโบราณ ก็จะมีอยู่ที่นี่ อยู่หลังเดียว ถ้าหมดรุ่นลุงอี๊ดไป คิดว่าบ้านช่างหล่อก็คงเหลือแต่ชื่อ… ”— ลุงอี๊ด ชัยรัตน์ แก้วดวงแสง — หนึ่งเดียวที่ยังคงอยู่ ช่างหล่อพระโบราณ ผู้สืบสานงานประติมากรรมพุทธศาสนา เด็กชายคนหนึ่งที่เติบโตมาในครอบครัวที่มีอาชีพเป็นช่างหล่อพระ คอยดู คอยซึมซับ จนในวันนี้เด็กคนนั้นได้เติบโตมาเป็นสล่าหล่อพระล้านนาแบบแท้ๆ หนึ่งเดียวที่คงเหลืออยู่ในเชียงใหม่แห่งนี้ “ลุงอี๊ด ชัยรัตน์ แก้วดวงแสง” ทายาทรุ่นที่ 5 ของตระกูล ผู้สืบทอดการหล่อพระจากรุ่นปู่ รุ่นทวด ยาวนานมากว่า 100 ปี องค์ความรู้ทั้งหมดที่ได้มา ล้วนมาจากการสังเกต เก็บเกี่ยวประสบการณ์จากที่บ้าน และเรียนรู้เพิ่มเติมจากแหล่งอื่น ๆ ให้ได้มากที่สุด ถนนช่างหล่อ ตำบลหายยา อำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่ เป็นที่ตั้งของบ้านลุงอี๊ด สล่าหล่อพระล้านนา และยังเป็นถนนที่มีร่องรอยของรากเหง้าวัฒนธรรมฝังไว้อยู่ทั่วทุกทิศ นับตั้งแต่สมัยพญามังรายเริ่มสร้างบ้านแปลงเมืองเชียงใหม่ พ.ศ. 1839 […]

“อักษรล้านนา” มรดกล้ำค่าทางอักษรศาสตร์ กุญแจสำคัญไขประตูสู่อดีต “…คำเมืองถ้าคนเมืองไม่พูด แล้วใครจะพูด หนังสือตัวเมือง ถ้าคนเมืองไม่เรียน ไม่เขียน ไม่อ่านแล้วใครจะเป็นคนทำ… ” — อาจารย์ เกริก อัครชิโนเรศ — ภูมิปัญญาชาวล้านนา อักษรแห่งมนต์ขลัง ที่อยู่มานานกว่า 700 ปี อักษรธรรมล้านนา หรือ อักษรธรรมเมือง คนเมืองจะเรียกว่า “ตั๋วเมือง” คือ ตัวหนังสือของคนเมือง เขียนเรื่องในพระพุทธศาสนาทั้งหมด และรวมไปถึงเรื่องพิธีกรรม ความเชื่อเรื่องโหราศาสตร์ เรื่องวรรณกรรมอีกด้วย  — อาจารย์ เกริก อัครชิโนเรศ นักวิชาการด้านล้านนาศึกษา — “ตั๋วเมือง” หรือ “ตัวเมือง” เป็นภาษาที่ใช้สื่อสารของชาวล้านนา ถือได้ว่าเป็นอักษรแห่งภาษาแม่ของชาวล้านนา  ใช้เป็นภาษาที่เขียนลงในหนังสือทางราชการของอาณาจักรล้านนา ในช่วงประมาณ 700 ปีที่ผ่านมา หลักฐานที่มีอักษรล้านนาปรากฏอยู่ มีทั้งบนศิลาจารึก พับสา (สมุดที่ทำขึ้นจากเปลือกของ ไม้สา เป็นเสมือนตำรา คู่มือของนักวิชาการพื้นบ้านล้านนา) และคัมภีร์ใบลาน ในอดีตอักษรล้านนา […]

ต้นทุนวัฒนธรรม จิตวิญญาณแห่งล้านนา อาณาจักรล้านนา ดินแดนแห่งวัฒนธรรม ประวัติศาสตร์ล้านนาที่ยาวนาน นำไปสู่การหลอมรวมของอิทธิพลทางภาษา ศิลปะ วัฒนธรรม ของหลากหลายชาติพันธุ์ จนกลายมาเป็นวัฒนธรรมล้านนาอันล้ำค่า อันมีอัตลักษณ์ หาดูจากที่ไหนไม่ได้ นอกจากแผ่นดินล้านนาแห่งนี้ วัฒนธรรมที่เกิดการพัฒนาตามยุคสมัย ส่งต่อ และ ตกทอดสู่รุ่นลูกรุ่นหลานมาอย่างยาวนานกว่าหลายศตวรรษ และทุกวันนี้ก็ยังคงอยู่บนความภาคภูมิใจของชาวล้านนา อาณาจักรล้านนา อาณาจักรแห่งความเจริญรุ่งเรืองทั้งศิลปะ วัฒนธรรม และวิถีชีวิต “ ล้านนา ” ครอบคลุม 8 จังหวัดของภาคเหนือ คือ เชียงใหม่, ลำพูน, ลำปาง, เชียงราย, พะเยา, แพร่, น่าน และแม่ฮ่องสอน โดยมีศูนย์กลางสำคัญของดินแดนล้านนานับจากอดีตมาจนถึงปัจจุบัน คือ เมืองเชียงใหม่ วิถีชีวิตของคนล้านนา เปี่ยมไปด้วยประเพณี ศิลปวัฒนธรรม ภูมิปัญญาท้องถิ่น แหล่งรวมความศรัทธา และความเชื่อ ที่มีต้นกำเนิดมายาวนานกว่า 700 ปี มีแอ่งกำเนิดวัฒนธรรมที่สำคัญอย่าง แอ่งเชียงใหม่ – ลำพูน, แอ่งลำปาง, แอ่งเชียงราย […]

เปิดตำนานผ้าพระบฏ 100 ปี ในพิธีเลี้ยงดงผี “ปู่แสะ-ย่าแสะ” ประเพณีเลี้ยงดงผีปู่แสะย่าแสะ ถือเป็นพิธีศักดิ์สิทธิ์ที่มีการสืบทอดมาหลาย 100 ปี โดยจะจัดขึ้นทุกวันขึ้น 14 ค่ำ เดือน 9 ของทุกปี ณ ผืนป่าเชิงดอยคำ ตำบลแม่เหียะ อำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่ โดยนอกเหนือจากการเซ่นไหว้ผีปู่แสะย่าแสะแล้ว พิธีแห่ผ้าพระบฏถือเป็นอีกไฮไลท์สำคัญของประเพณีนี้ ย้อนกลับไปในอดีตในสมัยพุทธกาล ณ ที่แห่งนี้มีตำนานเล่าขานเกี่ยวกับปู่แสะย่าแสะ ยักษ์ที่คอยจับมนุษย์กินทุกวัน จนสร้างความเดือดร้อนให้ชาวลัวะ ชนพื้นเมืองดั้งเดิมที่อาศัยในระมิงค์นคร เมืองโบราณที่ตั้งอยู่ระหว่างแม่น้ำปิงกับดอยสุเทพ ต้องพากันหนีตายออกนอกเมือง เมื่อพระพุทธเจ้าได้รับรู้ถึงความเดือดร้อนของชาวลัวะ จึงได้เสด็จมาโปรดปู่แสะย่าแสะ เพื่อแสดงธรรมและอภินิหารจนยักษ์ทั้งคู่ต่างเลื่อมใส พร้อมหันมาถือศีล 5 แต่ด้วยความที่ยักษ์ต้องกินเนื้อสัตว์เพื่อประทังชีวิต จึงได้ขอพระพุทธเจ้ากินเนื้อควายสดปีละครั้ง แต่พระพุทธเจ้าไม่ได้ตรัสใดๆกลับมา ปู่แสะย่าแสะจึงได้ไปขอเจ้าเมืองลัวะแทน พร้อมทำหน้าที่เป็นผู้ปกปักรักษาดอยสุเทพ และดอยคำ พร้อมอำนวยฝนฟ้าให้ตกตามฤดูกาล ดังนั้นแล้ว เมื่อถึงคราวจัดพิธีเลี้ยงดงขึ้น จะมีการแห่ผ้าพระบฏโบราณ อายุเก่าแก่ 100 กว่าปีจากวัดป่าจี้ นำมาผูกห้อยต้นไม้ในบริเวณพิธี โดยผืนผ้าที่วาดเป็นรูปของพระพุทธเจ้าปางห้ามญาติ ซึ่งสร้างขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2469 เมื่อถูกลมพัดแกว่งไปมา เปรียบเสมือนภาพแทนของพระพุทธเจ้าเสด็จลงมาโปรดมนุษย์ […]