รำลึก พ่อครูพัน ยาระณะ ศิลปินแห่งชาติคนเชียงใหม่

พ่อครูพันหรือพ่อครูมานพ ยาระณะ เกิดเมื่อวันที่ 9 กันยายน พ.ศ.2474 ที่บ้านแม่ก๊ะ ตำบลตลาดใหญ่ อำเภอดอยสะเก็ด จังหวัดเชียงใหม่ เมื่อเยาว์วัยพ่อครูพันได้ศึกษาที่โรงเรียนวัดเกตุ จังหวัดเชียงใหม่ ในขณะที่เรียนก็ได้เรียนเกี่ยวกับศิลปะพื้นบ้านควบคู่กันไปด้วย จนจบประถมปีที่ 4 พ่อครูพันก็ได้มาเรียนมวยไทยจากวัดต่าง ๆ และก็ได้ขึ้นชกครั้งแรกด้วยค่าตัว 15 บาทหลังจากนั้นพ่อครูพันก็ได้เก็บสะสมประสบการณ์เรื่อยมาจนอายุ 20 ปีจึงได้สอนเป็นครั้งแรกโดยเริ่มจากเพื่อน ต่อมามีคนมาเรียนมากขึ้นจึงได้เปิดเป็นค่ายมวยชื่อว่า ค่ายคล่องประชัน ซึ่งก็คือบริเวณบ้านของพ่อครูพันนั่นเอง ค่ายคล่องประชันมีชื่อเสียงโด่งดังมากทั้งในจังหวัดเชียงใหม่และต่างจังหวัด มีนักมวยฝีมือดีหลายคน ต่างได้รับชัยชนะโดยตลอดจนได้รับการยกย่องจากการทำข่าวของ USIS ว่าเป็นครูมวยที่อายุน้อยที่สุดนอกเหนือจากการสอนมวยไทยแล้ว พ่อครูพันได้สอนเกี่ยวกับศิลปะพื้นบ้านล้านนาต่าง ๆ เช่น ฟ้อนดาบ ฟ้อนหอก ฟ้อนสาวไหม ฟ้อนผาง กลองสะบัดชัยโบราณ กลองปู่เจ่ กลองมองเซิง ฯลฯ พ่อครูพันยังได้เรียนดนตรีไทยและดนตรีพื้นบ้าน และได้ก่อตั้งวงดนตรีขึ้นมาแสดงตามงานวัดมาโดยตลอด ท่านยังมีความรู้ทางด้านประวัติศาสตร์ล้านนาเป็นอย่างดี ทุก ๆ เย็นจะมีเด็กที่สนใจเรื่องศิลปะพื้นบ้านมาร่ำเรียน ซึ่งพ่อครูพันจะสอนให้ฟรีโดยไม่เสียค่าใช้จ่ายแต่อย่างใดท่านเป็นศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดงปี 2548 ผู้เชี่ยวชาญด้านศิลปะการฟ้อน ศิลปะการต่อสู้ การตีกลองสะบัดชัยแบบโบราณ กลองปู่จา, กลองปู่เจ่ ดนตรีพื้นบ้านล้านนาและดนตรีไทย ท่านเสียชีวิตลงเมื่อวันที่ 22 พฤศจิกายน 2558 ในวัย80ปี พ่อครูพัน นับได้ว่ามีความเป็นครูอยู่เต็มเปี่ยมในหัวใจและยังได้ชื่อว่าเป็นผู้ที่การอนุรักษ์ประเพณีของล้านนาอยู่ในสายเลือดอย่างเข้มข้น.

บทความโดย
จักรพงษ์ คำบุญเรือง