ประวัติสนามบินเหล็กเชียงกลาง คงเหลือไว้ในอดีต สงคราม ผกค.ที่ภาคภูมิหนึ่งเดียวในน่าน

สนามบินเหล็กเชียงกลาง เริ่มก่อสร้างเมื่อปี พ.ศ.2506 โดยได้รับการสนับสนุนจากคณะทีjปรึกษาอเมริกา ซึ่งขณะนั้นได้เข้ามาปฏิบัติงานอยู่ ในพื้นที่ อ.เชียงกลาง จ.น่าน ได้นำเครื่องจักรกลเข้ามาปรับพื้นที่ แรงงานส่วนหนึ่งมาจาก ตชด.และประชาชนในพื้นที่ช่วยกันไม่มีค่าแรง ลักษณะเป็นสนามบินเล็กบดอัดด้วยลูกรัง ต่อมาสถานการณ์การสู้รบได้ทวีความรุนแรงมากขึ้น พล.ม.สน.ในฐานะที่รับผิดชอบพื้นที่ภาคนี้ ได้นำกำลังพลจากพิษณุโลก เข้ามาวางกำลังอยู่บริเวณสนามบินเชียงกลาง เพื่อเตรียมรับสถานการณ์ และได้ประสานที่ปรึกษาอเมริกันขอขยายสนามบิน ให้เป็นสนามขนาดใหญ่ และได้รับอนุมัติสร้าง จำนวน 2 สนาม

สนามแรก คือ สนามที่เห็นอยู่ปัจจุบัน มีความยาว 620 เมตร กว้าง 18 เมตร มีเครื่องบินลำเลียงแบบ คาริบู เคย ขึ้น-ลง มาแล้วในอดีตหลาย ๆ เที่ยว เนื่องจากในห้วงระยะเวลานั้น ทหารอเมริกันได้สนับสนุนอาวุธยุทโธปกรณ์ รวมถึง สป.ต่าง ๆ

สนามที่ 2 เดิมตั้งอยู่บริเวณหน้าที่ทำการกองร้อย ปัจจุบันเป็นสนามสำหรับเครื่องบินปีกหมุน ขึ้น-ลง เพื่อส่ง สป.ให้กับกำลังพลตามฐานปฏิบัติการ ทั้งสองสนาม ปูด้วยแผ่นเหล็กเช่นเดียวกับสนามแรก แผ่นเหล็กดังกล่าวนำมาจากประเทศไต้หวัน โดยทหารช่างจาก จ.ลพบุรี เป็นผู้ปูแผ่นเหล็ก มีทหารช่างจากอเมริกันเป็นผู้ควบคุมกำกับดูแล

ในปี พ.ศ.2510 กองทัพภาคที่ 3 ได้เคลื่อนย้ายกำลังพลระดับกองพลมาวางกำลังในพื้นที่ อ.เชียงกลาง จ.น่าน มีกำลังจาก ร.21 พัน 1,2,3, ม.พัน 1,3,11 รอ. ม.พัน 2,6,7,10,12 ทหารปืนใหญ่และกองบินปีกหมุนของกองทัพบก เพื่อปฏิบัติภารกิจในการปราบปรามผู้ก่อการร้ายคอมมิวนิสต์ โดยใช้พื้นที่ของ อ.เชียงกลาง จ.น่าน เป็นกองบัญชาการใหญ่ จนกระทั่งปี พ.ศ.2522 สถานการณ์เริ่มกลับสู่สภาวะปกติ ทหารจึงได้กลับกรมกองคงทิ้งทหารปืนใหญ่ เพื่อไว้คุมสถานการณ์

ในปี 2526 สถานการณ์ปกติ ทหารปืนใหญ่ ที่คุมสถานการณ์อยู่นั้นได้ถอนกำลังพลกลับ ทิ้งเป็นป่ารกร้างหลายปี และเป็นที่เลี้ยงสัตว์ของราษฎรในพื้นที่ใกล้เคียง ต่อมามีการลักขโมยงัดแผ่นเหล็กสนามบินปีกหมุนที่ 2 ไปขาย ครั้งแรกงัดไปไม่กี่แผ่นเมื่อข่าวนี้กระจายออกไป ประชาชนมางัดเพิ่มมากขึ้นทุกวันจนหมด สาเหตุที่ประชาชนมางัด เนื่องจากไม่มีหน่วยงานเกี่ยวข้องเฝ้าดูแลรักษา

ต่อมา ร.ต.อ.สมบัติ พุฒประทุม ผู้บังคับกองร้อย ตำรวจตระเวนชายแดนที่ 325 ขณะนั้น ได้มอบหมายให้กำลังพลของตำรวจตระเวนชายแดน เฝ้าดูแลรักษาป้องกันไม่ให้ประชาชนในพื้นที่มาขโมยแผ่นเหล็ก สนามบินที่ 1 ไปเป็นของส่วนตัวอีก และผู้บังคับกองร้อยคนต่อ ๆ มา ยังได้พัฒนาอย่างต่อเนื่อง เพื่อเป็นสนามบินที่สามารถให้เครื่องบินปีกหมุน และเครื่องบินปีกขนาดเล็กลงจอดได้อย่างปลอดภัย ซึ่งเป็นสนามบินประวัติศาสตร์แห่งเดียว ที่ปรากฏอยู่ในพื้นที่ จ.น่าน ขณะนี้

อนึ่งสนามบินแห่งนี้ ใช้เป็น สนามบินรับเสด็จ สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมหาวชิราลงกรณ์บดินทรเทพยวรางกูร รัชกาลที่ 10 เมื่อครั้งทรงดำรงพระอิสริยยศเป็น สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมกุฎราชกุมาร ในวโรกาสเสด็จมาปฏิบัติพระกรณียกิจทรงเยี่ยม โรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราชปัว อ.ปัว จ.น่าน เมื่อวันที่ 22 สิงหาคม 2537

และเมื่อ 24 กุมภาพันธ์ 2554 สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯสยามบรมราชกุมารี เสด็จทรงงานในพื้นที่ จ.น่าน ทรงปฏิบัติพระราชกรณียกิจ โรงเรียนเชียงกลางพระปริยัติศึกษา วัดศรีบุญเรือง อ.เชียงกลาง โดยประทับเฮลิคอปเตอร์พระที่นั่ง ลงสนามบิน ร้อย ตชด.325 อ.เชียงกลาง จ.น่าน