ในปัจจุบันได้เกิดโรคระบาดหลายโรคในสัตว์เลี้ยงและมีโรคบางชนิดที่สามารถติดต่อมาสู่คนได้ ซึ่งอาจเป็นอันตรายถึงชีวิต แต่อย่างไรก็ตามหากมีการควบคุมป้องกันและมีการจัดการที่ดี มีการเฝ้าระวังอย่างต่อเนื่อง ก็สามารถรับประทานเนื้อสัตว์และผลิตภัณฑ์สัตว์ได้อย่างปลอดภัย โรคของสัตว์ที่เกิดขึ้นมีอยู่หลายโรคแล้วแต่กลุ่มของเชื้อ ในที่นี้จะกล่าวถึงโรคของสัตว์ที่สามารถติดต่อมาถึงคนได้และเป็นโรคที่อันตราย ซึ่งเชื้อที่เป็นสาเหตุของโรคที่สำคัญ คือ เชื้อแบคทีเรีย และเชื้อไวรัส นอกจากนั้นยังมีพยาธิที่อาศัยอยู่ในร่างกายด้วย
โรคที่สำคัญที่เกิดจากเชื้อแบคทีเรีย อันดับแรกคือ โรคแท้งติดต่อ ซึ่งเป็นโรคที่เกิดขึ้นกับสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม เช่น โคนม แพะ แกะ ผลกระทบที่เกิดขึ้น คือ เมื่อสัตว์ตั้งท้องแล้วจะแท้งไม่สามารถคลอดเป็นตัวที่สมบูรณ์ปกติได้ และยังสามารถแพร่ระบาดไปสู่สัตว์ตัวอื่น ๆ ได้อีกด้วย ส่วนลูกที่คลอดออกมาถ้าไม่ตายก็จะไม่สมบูรณ์แข็งแรง นมที่ได้จะลดลง ในสัตว์เพศผู้จะมีอัณฑะบวมแดง ข้อขาบวม มีประวัติการผสมไม่ติดหลายครั้ง หากโรคนี้มาสู่คนจะทำให้เกิดอาการเป็นไข้ ปวดหัว ปวดหลังในเวลากลางคืน มีเหงื่อออก เบื่ออาหาร ท้องผูก น้ำหนักลด ดังนั้นจึงควรระมัดระวังอย่าไปสัมผัสหรือนำสัตว์ที่เป็นโรคมารับประทาน
สำหรับโรคที่เกิดจากเชื้อแบคทีเรียที่สำคัญอีกโรคหนึ่ง คือวัณโรค หรือโรค TB อาการเกิดกับระบบทางเดินหายใจ เป็นวัณโรคที่ปอด มีเสมหะในสัตว์ที่ป่วย การเลี้ยงในฟาร์มต้องมีการควบคุม มีการตรวจโรคและฉีดวัคซีนป้องกันโรคทุกปี
โรคที่สำคัญอันดับต่อมา ที่น่ากลัวอีกโรคหนึ่ง คือ โรคพิษสุนัขบ้า หรือ โรคกลัวน้ำ ซึ่งปกติจะเกิดกับสุนัข แต่สามารถเกิดกับแมว สุกร รวมไปถึงชะนี และค้างคาวด้วย โดยสัตว์ที่ป่วยเป็นโรคจะมีอาการ ซึม ดุร้าย ม่านตาขยาย คอแข็ง หลังแข็ง ลิ้นห้อย ไม่กินน้ำและอาหาร บางตัวมีอาการ ชอบซุกตัวตามมุมมืด อ้าปากลิ้นห้อย น้ำลายไหล ไม่กินน้ำและอาหาร สามารถติดต่อมาถึงคนได้ โดยผู้ที่ถูกสุนัขที่เป็นโรคกัด จะเกิดอาการเป็นไข้ เบื่ออาหาร คันบริเวณที่ถูกกัด ไม่ชอบแสงสว่าง หากได้ยินเสียงดังจะเกิดอาการผวา ชักกระตุกเมื่อโดนลม กลัวน้ำกลืนอาหารและน้ำลำบาก เนื่องจากเป็นอัมพาต ดังนั้นจึงต้องระมัดระวังการเข้าไปใกล้กับสุนัข โดยเฉพาะสุนัขจรจัด หากพบเห็น หรือสงสัยให้กักขังไว้เพื่อดูอาการประมาณ 10 วัน และควรนำสัตว์เลี้ยงไปฉีดวัคซีนป้องกันโรคนี้ทุกปี จะช่วยป้องกันโรคพิษสุนัขบ้าได้
รองศาสตราจารย์ ดร.นรินทร์ชัย พัฒนพงศา
ภาควิชาส่งเสริมและเผยแพร่การเกษตร
คณะเกษตรศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
ร่วมแสดงความคิดเห็น