ผ้าไหมยกดอกลำพูน ศิลปะภูมิปัญญาไทย

การทอผ้าไหม “ยกดอกลำพูน” ที่ใช้เฉพาะในคุ้มเจ้าหรือในพระราชสำนักของเมืองลำพูนในยุคอดีต ได้ถูกถักทอเป็นมรดกทางหัตถกรรมอีกครั้ง ด้วยการถ่ายทอดภูมิปัญญาของบรรพบุรุษจากรุ่นสู่รุ่นอย่างไม่จากสาย ทำให้จังหวัดลำพูนกลายเป็นศูนย์กลางการทอผ้าไหมยกดอกที่สำคัญของประเทศไทย ดังนั้นหากพูดถึงผ้าไหมยกดอกลำพูนที่มีลวดลายสวยงามแปลกตาและวิจิตรบรรจงแล้ว ชื่อของ “อำไพผ้าไหมยกดอกลำพูน” หนึ่งในผู้ผลิตและจำหน่ายของจังหวัดลำพูน ก็น่าจะเป็นอีกชื่อหนึ่งที่อยู่ในใจของหลายๆคน

พิชัยพัฒ เชษฐธง เจ้าของร้านอำไพผ้าไหมยกดอกลำพูน เผยความเป็นมาของกิจการดังกล่าวว่า ได้เข้ามารับช่วงดำเนินธุรกิจต่อจากคุณแม่ตั้งแต่ปี 2546 เป็นเจนเนอเรชันที่ 3 หลังจากเปิดโรงงานทอผ้าขึ้นในจังหวัดลำพูน คุณยายซึ่งเป็นเจนเนอเรชันแรกได้ฝึกสอนชาวบ้านให้หัดทอผ้าไหมยกดอกจนมีความชำนาญ ในขณะที่ตนที่เข้ามารับช่วงต่อพัฒนาในเรื่องของสีสันและลวดลายของผืนผ้าให้มีความเป็นเอกลักษณ์มากยิ่งขึ้น กระทั่งได้รับการคัดสรรเป็นสินค้า OTOP ระดับ 5 ดาว และ OTOP Select ในกลุ่มที่หนึ่ง ซึ่งเป็นสินค้าที่สามารถส่งออกจำหน่ายสู่ตลาดโลกได้ ผ้าไหมยกดอกลำพูนมีความโดดเด่นแตกต่างจากผ้าทออื่น เนื่องจากเป็นผ้าไหมที่ทอยกดอกลวดลายให้นูนสูงขึ้นกว่าผืนผ้า โดยเลือกยกบางเส้นและข่มบางเส้น แล้วเพิ่มดิ้นเงินหรือดิ้นทอง เข้าไปในการทอเพื่อให้ได้ลวดลายและสีสันที่งดงาม ทำให้ผ้าไหมยกดอกลำพูนมีรูปแบบลวดลายที่อ่อนช้อยงดงามหลากหลายกันไป เช่น ผ้าไหมยกดอกลายดอกพิกุล ลายดอกพุทธรักษา ลายแววมยุรา ลายเม็ดมะยม ลายใบสน ลายพุ่มข้าวบิณฑ์ ผ้าไหมยกดอกลำพูน ยกใหญ่สีเหลือง ลายพิกุลพุทธชาด และลายหงส์ เป็นต้น

ด้วยจุดเด่น “ความละเอียดของลวดลายจะไม่เหมือนของคนอื่น จากลายดั้งเดิมซึ่งเป็นลายพิกุล เราก็ประยุกต์ลวดลายเพิ่มขึ้น และพัฒนาในเรื่องของสี เช่น จะย้อมสีเขียว เราไม่ได้ใส่สีเขียวลงไปสีเดียว แต่เราใส่ลงไปเกือบ 2-3 สี ซึ่งผลที่ได้สีก็จะไปเบรกกัน ทำให้สีที่ออกมามีความนุ่มนวลมากขึ้น” พิชัยพัฒกล่าวและว่า เราเป็นโรงงานแห่งเดียวในจังหวัดที่ทำการฟอกและย้อมเอง ต่างจากโรงอื่นๆในจังหวัดลำพูนกว่า 10 แห่งที่ซื้อเส้นไหมสำเร็จที่ผ่านการฟอกและย้อมจากอุตสาหกรรมไหมไทยแล้ว แต่สำหรับเรา (อำไพผ้าไหมยกดอกลำพูน) จะซื้อเส้นไหมดิบที่ยังไม่ผ่านกรรมวิธีฟอกและย้อมมาทำเองทั้งกระบวนการ ทำให้เนื้อผ้ามีความพิเศษ นุ่มและเงาวาวต่างจากคนอื่น”

อำไพผ้าไหมยกดอกลำพูน เป็นสินค้าที่ได้รับการติดตรานกยูง พระราชทานของสมเด็จพระราชินีด้วย เป็นนกยูงสีทอง, สีน้ำเงิน และสีเขียว ที่ผ่านมามีโอกาสได้ไปแสดงสินค้าในต่างประเทศกับกรมส่งเสริมการส่งออกในแถบยุโรป อาทิ มอสโก ออสเตรีย และดูไบ ส่วนแถบเอเชีย ได้แก่ ประเทศสิงคโปร์ และล่าสุดประเทศเวียดนามในงาน Thailand Trade Exhibition “ธรรมชาติของเส้นไหมไทยจะมีความเงาเป็นพิเศษในตัวอยู่แล้ว พอนำมาผ่านกรรมวิธีย้อมสี ฟอกด้วยสูตรพิเศษ ทำให้ผ้าไหมนุ่มและงดงามมีเอกลักษณ์แบบเฉพาะ แปลกตา และแฝงไปด้วยความหรูหรา” พิชัยพัฒกล่าวเสริม

หากสนใจอำไพผ้าไหมยกดอกลำพูน สามารถหาซื้อได้ที่ 69/1 บ้านสันต้นธง หมู่ 1 ถนนลำพูน-ป่าซาง อ.เมือง จ.ลำพูน หรือติดต่อคุณพิชัยพัฒ เชษฐธง โดยตรง ที่เบอร์โทรศัพท์ 08-1826-6873.