เที่ยววัดจองคำ – จองกลาง ชมตุ๊กตาแกะสลักไม้ ศิลปะพม่า

จังหวัดแม่ฮ่องสอน คลุมเครือสลัวรางอยู่ในความรู้สึกของผู้คน มิใช่เพียงเพราะแม่ฮ่องสอนล้อมรอบด้วยภูเขาน้อยใหญ่ สลับกับเมฆหมอกปกคลุมตลอดทั้งปี จนเมืองแห่งนี้ได้รับสมญาว่า “เมืองสามหมอก” แต่เนื่องจากเส้นทางสู่แม่ฮ่องสอนในอดีต เต็มไปด้วยหนทางคดโค้ง ทำให้ผู้ขับขี่ยวดยานต้องพึงระวังเป็นอย่างมาก ส่งผลให้คนเดินทางมาเยือนเมืองแห่งนี้มีจำนวนน้อย ทว่าในปัจจุบัน มีการก่อสร้างทางหลวงเพิ่มขึ้นหลายสาย ทำให้การเดินทางท่องเที่ยวสู่จังหวัดแม่ฮ่องสอนเต็มไปด้วยความสนุกสนาน สะดวกสบายและปลอดภัย

แม่ฮ่องสอนเป็นเมืองที่มีเสน่ห์เฉพาะตัว บรรยากาศที่อบอวลไปด้วยกลิ่นไอของวัฒนธรรมชาวไตทำให้เมืองในอ้อมกอดของขุนเขานี้มีภาพลักษณ์ที่แตกต่างไปจากเมืองอื่น ๆ ชาวแม่ฮ่องสอนมิได้มีแต่กลุ่มชนชาวไตอยู่เพียงกลุ่มเดียว ยังประกอบไปด้วยชาวไทยภูเขา ได้แก่ ปาด่อง กะเหรี่ยง มูเซอ ฮ่อ ลัวะ ดังนั้นแม่ฮ่องสอน จึงเป็นเมืองที่รวมเอาชนเผ่าหลายเผ่ามาแต่โบราณ ผู้คนเหล่านี้ยังคงดำรงวิถีชีวิตอันเรียบง่าย รักษาขนบธรรมเนียมประเพณีดั่งเดิมเอาไว้เฉกเช่นเมื่อหลายร้อยปีก่อน โดยเฉพาะกลุ่มชนชาว “ไต”

ว่ากันว่าวัดไทใหญ่ในแม่ฮ่องสอนมีอยู่หลายวัดซึ่งมีความงดงามทางสถาปัตยกรรม การเดินทางเที่ยวชมวัดในเมืองแม่ฮ่องสอนใช้เวลาไม่มากนักเพราะวัดแต่ละวัดตั้งอยู่ไม่ห่างจากกัน วัดพระธาตุดอยกองมู ถือได้ว่าเป็นวัดสำคัญคู่บ้านคู่เมืองแม่ฮ่องสอนมากที่สุดวัดหนึ่ง เป็นศูนย์รวมศรัทธาของชาวเมืองมาตั้งแต่อดีต กล่าวกันว่าใครที่เดินทางมาแม่ฮ่องสอนแล้วไม่ได้ไปที่วัดนี้ถือว่ายังมาไม่ถึงแม่ฮ่องสอน นอกจากจะเป็นศาสนสถานที่สำคัญแล้วข้างบนวัดยังเป็นจุดชมวิวเมืองแม่ฮ่องสอนที่สวยงามอีกด้วย

วัดพระธาตุดอยกองมู เดิมชื่อว่า “วัดปลายดอย” แต่เนื่องจากตั้งอยู่บนดอยกองมูชาวบ้านจึงนิยมเรียกว่า “วัดพระธาตุดอยกองมู” มากกว่า วัดนี้สร้างขึ้นเมื่อปี พ.ศ.2403 โดยพ่อค้าชาวไทใหญ่ชื่อ “จองต่องสู่” เพื่อเป็นที่พักอาศัยของพระอูปั่นเต๊กต๊ะที่นิมนต์มาจากเมืองต่องกี ประเทศพม่า ต่อมาพญาสิงหนาทราชา เจ้าฟ้าเมืองแม่ฮ่องสอนได้บูรณะและสร้างเจดีย์ขึ้นมาองค์หนึ่งจากนั้นก็ได้ไปนิมนต์พระเถระชื่อ “อูเอ่งต๊ะก๊ะ” จากเมืองหมอกใหม่ ประเทศพม่า ครั้นเมื่อสิ้นสมัยของพญาสิงหนาทราชาแล้ว แม่เจ้านางเมี๊ยะผู้เป็นหลานของเจ้าฟ้าโกหล่านก็ได้อุปถัมภ์วัดนี้สืบต่อมา

ด้วยความสำคัญของวัดพระธาตุดอยกองมูที่สร้างขึ้นเป็นแห่งแรกในแม่ฮ่องสอน ชาวบ้านจึงถือเป็นปูชนียสถานสำคัญคู่บ้านคู่เมืองมาช้านาน ทุกปีหลังเทศกาลออกพรรษาหนึ่งในพลังศรัทธาของชาวไตที่ได้แสดงออกต่องานบุญสำคัญ พวกเขาจะพร้อมใจกันเดินขึ้นดอยกองมูเพื่อร่วมตักบาตรเทโว ซึ่งถือเป็นงานบุญสำคัญวันหนึ่งที่ชาวไตในเมืองแม่ฮ่องสอนจะต้องปฏิบัติจนกลายเป็นประเพณีที่คนต่างถิ่นควรหาโอกาสเข้าร่วมงานสักครั้งหนึ่ง

นอกจากนั้นยังมีวัดสำคัญของแม่ฮ่องสอน อีกวัดหนึ่งที่มีความสวยงามด้านศิลปกรรมไตใหญ่ คือวัดจองคำและวัดจองกลาง ถือได้ว่าเป็นสัญลักษณ์ของแม่ฮ่องสอน เวลาที่มีพิธีกรรมสำคัญของชาวไตก็มักจะจัดขึ้นที่วัดนี้ เช่นประเพณีปอยส่างลอง ประเพณีปอยเหลินสิบเอ็ด เป็นต้น วัดทั้งสองแห่งนี้ ถือเป็นวัดแฝดซึ่งตั้งอยู่ในกำแพงเดียวกัน นอกจากความงดงามทางศิลปกรรมแล้ว วัดทั้งสองยังเป็นศูนย์กลางของกิจกรรมทางศาสนา

วัดจองคำเป็นวัดเก่าแก่ที่สุดของแม่ฮ่องสอน สร้างขึ้นโดยช่างชาวไตใหญ่เมื่อปี พ.ศ.2340 มีวิหารหลังคาปราสาทแบบไทใหญ่ที่สวยงามมาก ภายในวัดยังเป็นที่ประดิษฐานของหลวงพ่อโต เป็นพระพุทธรูปขนาดใหญ่ ขนาดกว้าง 4.85 เมตร จำลองมาจากพระศรีศากยมุณี ที่วัดสุทัศน์เทพวราราม

วิหารแห่งนี้มีลักษณะทางสถาปัตยกรรมแบบไตผสมฝรั่ง อาคารมีผังเป็นรูปตัวแอล ผนังก่ออิฐถือปูน ประตูหน้าต่างตอนบนโค้งประดับลวดลายแบบสถาปัตยกรรมตะวันตก หลังคามุงสังกะสี เชิงชายมีลูกไม้ฉลุแบบขนมปังขิง

ส่วนที่วัดจองกลาง มีตุ๊กตาไม้แกะสลักรูปคนและสัตว์ จำนวน 33 ตัว เป็นเรื่องราวจากพุทธประวัติและเวสสันดรชาดก ฝีมือช่างชาวพม่าซึ่งนำเข้ามาตั้งแต่ปี พ.ศ.2400 นอกจากนี้ยังมีพระพุทธรูปหินอ่อนองค์เล็ก แกะด้วยฝีมือปราณีต มีคัมภีร์โบราณ ถ้วยชามและเครื่องใช้ในสมัยโบราณอีกหลายชิ้น

หากนักท่องเที่ยวมาเที่ยวในจังหวัดแม่ฮ่องสอนจะพบกับวิถีชีวิตและงานประเพณีของชาวไต หรือ ไทใหญ่ที่ไม่เคยเห็นจากที่ไหนมาก่อน สามารถสอบถามข้อมูลได้ที่ ศูนย์ประสานงานการท่องเที่ยวจังหวัดแม่ฮ่องสอน ที่ว่าการอำเภอหลังเก่า 0 5361 2982 – 3

จักรพงษ์ คำบุญเรือง
[email protected]