สาระน่ารู้.. ไซนัสอักเสบ

ไซนัสอักเสบ หมายถึง การอักเสบของเยื่อบุโพรงไซนัส อาจเกิดขึ้นในโพรงไซนัสเดียวหรือหลายๆ ไซนัสพร้อมๆ กัน อาจจะเป็นข้างเดียวหรือสองข้างก็ได้ เป็นโรคที่พบได้บ่อย มักเกิดร่วมกับการอักเสบติดเชื้อในจมูก ตามหลังการติดเชื้อหวัด ผู้ป่วยที่เป็นโรคจมูกอักเสบภูมิแพ้ (Allergic rhinitis) หรือโรคหืดจะมีไซนัสอักเสบร่วมด้วยประมาณ 40-50%ส่วนใหญ่การอักเสบเกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรีย รองลงมาคือเชื้อไวรัส ซึ่งไซนัสอักเสบแบ่งได้เป็น 2 ชนิด คือ
1.ไซนัสอักเสบเฉียบพลัน (Acute rhinosinusitis) คือการอักเสบของเยื่อบุโพรงจมูกและไซนัส ที่มีระยะเวลาการอักเสบและรักษาหายได้ภายในระยะเวลา 3 เดือน
2.ไซนัสอักเสบเรื้อรัง (Chronic rhinosinusitis) คือการอักเสบของเยื่อบุโพรงจมูกและไซนัส ที่มีระยะเวลาการอักเสบนานมากกว่า 3 เดือนขึ้นไป
อาการที่พบบ่อย ได้แก่ ปวดบริเวณใบหน้าหรือฟัน คัดจมูก น้ำมูกข้นเป็นหนองหรือเสมหะลงคอ การรับกลิ่นลดลงหรือรับกลิ่นไม่ได้เลย มีไข้(เฉพาะไซนัสอักเสบเฉียบพลัน) ปวดหู หูอื้อ ลมหายใจมีกลิ่นเหม็น นอกจากประวัติอาการดังกล่าว แพทย์สามารถวินิจฉัยได้จากการตรวจร่างกาย พบเยื่อบุโพรงจมูกบวมแดง มีหนองหรือมูกในช่องจมูก บริเวณรูเปิดไซนัส หรือเป็นเสมหะลงคอ นอกจากนี้ยังมีการตรวจพิเศษเพิ่มเติม เช่น การส่องกล้อง(Rhinoscopy) การถ่ายภาพเอ็กซเรย์ธรรมดา หรือเอ็กซเรย์คอมพิวเตอร์ (CT scan)
หลักในการรักษาไซนัสอักเสบ คือ การรักษาการติดเชื้อ ทำให้การระบายของโพรงอากาศดีขึ้น ร่วมกับรักษาและแก้ไขปัจจัยเสี่ยงที่ส่งเสริมให้เกิดการอักเสบ ซึ่งแบ่งการรักษาได้เป็นการรักษาด้วยยาและ การรักษาด้วยการผ่าตัด
การรักษาด้วยยา ได้แก่ 1.ยาปฏิชีวนะ มีหลายกลุ่ม ขึ้นอยู่กับเชื้อแบคทีเรียที่คาดว่าเป็นสาเหตุและโอกาสดื้อยา ส่วนใหญ่ต้องให้ขนาดสูงพอและให้ต่อเนื่องกันนานพอที่จะทำให้เชื้อโรคถูกกำจัดหมดไป โดยทั่วไปให้นานไม่ต่ำกว่า 2 สัปดาห์ ขึ้นอยู่กับอาการ อาการแสดงของผู้ป่วย และระยะเวลาการอักเสบว่าเป็นแบบเฉียบพลันหรือเรื้อรัง 2.ยาระงับอาการเช่น ยาลดคัดจมูก ยาแก้ปวด ยาละลายเสมหะ 3.ยาแก้แพ้หรือยาต้านฮีสตามีน จะใช้ในผู้ป่วยที่เป็นโรคจมูกอักเสบจากภูมิแพ้เท่านั้น 4.ยาเสตียรอยด์พ่นจมูก ช่วยลดการอักเสบ มีหลักฐานทางการแพทย์สนับสนุนว่าทำให้ผู้ป่วยอาการดีขึ้น 5.ยาต้านเชื้อรา ใช้เมื่อเป็นการอักเสบติดเชื้อราที่ลุกลามเข้าสู่เยื่อบุผิว 6.การล้างจมูกด้วยน้ำเกลือ
การรักษาด้วยการผ่าตัด ปัจจุบันมีการผ่าตัดไซนัสผ่านกล้อง Endoscope มีข้อบ่งชี้เมื่อผู้ป่วยไม่ตอบสนองต่อการรักษาด้วยยา มีการผันแปรกายวิภาคของกระดูกหรือมีก้อนในโพรงจมูก จำเป็นต้องได้รับการผ่าตัดเพื่อทำให้การระบายของโพรงอากาศดีขึ้น สามารถผ่าตัดด้วยการใช้ยาชาหรือยาสลบ การผ่าตัดด้วยวิธีการส่องกล้องมีข้อดีคือ ไม่มีแผลภายนอก ฟื้นตัวเร็ว ผู้ป่วยนอนโรงพยาบาลเพียง 2-3วัน ก็สามารถกลับไปใช้ชีวิตประจำวันได้ แต่ต้องมาติดตามผลการรักษาอย่างต่อเนื่องโดยเฉพาะในเดือนแรก และล้างจมูกอย่างสม่ำเสมอ

…..พ.ญ.อโณทัย พรเลิศ
โสต ศอ นาสิกแพทย์
รพ.แมคคอร์มิค…..