“ศรีโหม้ วิชัย” จากเชียงใหม่ไปอเมริกา

สมัยนั้น เมืองเชียงใหม่มีฐานะเป็นประเทศราชของสยาม เจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่คือ เจ้ากาวิโลรสสุริยวงศ์ ระยะเวลาเดียวกันอังกฤษได้เข้ายึดครองพม่าตอนใต้กับตอนกลางแล้ว และกำลังขยายการลงทุนด้านป่าไม้สักในพม่าและล้านนา

ในปี พ.ศ.2401 นพ.แดเนียล แม็กกิลวารี มิชชันนารีชาวอเมริกันได้เดินทางมาเผยแผ่ศาสนาที่เมืองไทย และขยายมาล้านนาในปี 2409 และได้รักษาโรคให้คนล้านนาโดยเฉพาะไข้มาลาเรีย โรคคอพอก และไข้ทรพิษ เป็นที่ยอมรับและยกย่องในหมู่ประชาชน

นพ.แม็กกิลวารี มีเพื่อนร่วมงานคนหนึ่งคือ นพ.มาเรียน ชิก และได้เผยแผ่ศาสนาในเมืองเชียงใหม่ แล้วลาออกไปค้าไม้สักและตั้งโรงเลื่อยไม้ โดยได้เข้าหุ้นกับนายหลุยส์ เลียวโนเวนส์ หนานสีวิชัย ซึ่งหันไปนับถือศาสนาคริสต์และได้ทำงานใกล้ชิดกับหมอชิก ก็ได้ลาออกตามหมอชิกไปช่วยทำธุรกิจด้วยต่อมาภรรยาหมอชิกต้องกลับไปสหรัฐอเมริกา เนื่องจากสุขภาพไม่ดี และต้องนำลูกสาวทั้งสองคนกลับไปด้วยแต่ไม่มีคนดูแล

หนานสีวิชัย จึงส่งสีโหม้ให้ร่วมเดินทางไปด้วยเพื่อเป็นเพื่อนของเด็กทั้งสองในระหว่างการเดินทาง ขณะนั้นศรีโหม้มีอายุเพียง 21 ปีเวลาปีเศษ ศรีโหม้เขียนจดหมายถึงพ่อแม่รวม 24 ฉบับ ในจดหมายเขียนบรรยายถึงสภาพบ้านเมือง ความเป็นอยู่ ขนบธรรมเนียมวัฒนธรรม ประเพณี ความเจริญต่างๆทั้งในอเมริกา และเมืองต่างๆที่ผ่านมา โดยเขียนเป็นภาษาตัวเมืองที่อ่านเข้าใจง่าย

ความตอนหนึ่ง “ศรีโหม้ได้พูดถึงการเล่นกีฬา ซึ่งขณะนั้นผู้คนในเชียงใหม่ยังไม่เคยเห็น ไม่เคยรู้จัก เช่นวิ่งกระโดดข้ามรั้ว แข่งโยนโบว์ลิ่ง และคำพูดเก่าๆเช่น เถียงกำลัง หมายถึงการประลองกำลังหรือแข่งขัน ลูกอำม็อกใหญ่หมายถึงลูกปืนใหญ่ และหมากเกลี้ยงช้างใหญ่ หมายถึงส้มโอ ปัจจุบันคำพูดเหล่านี้จะได้ยินได้ฟังกันยากเต็มที”