สีสันสนุก หาดูยาก ชุมนุมผีล้านนา เล่นชนไก่ ไล่จับช้างม้า ล่อต่อแตน พายเรือท่อแพ

วันที่ 4 มีนาคม 2562 บริเวณลานหน้าอนุสาวรีย์พ่อขุนงำเมือง ตำบลเวียง อำเภอเมือง จังหวัดพะเยา ได้มีการละเล่นของเหล่าบรรดาร่างทรงของผีมด ผีเม็ง ผีปู่ผีย่า ผีเจ้าพ่อเจ้าแม่ เจ้าพ่อปู่ย่านาง กว่า 100 ร่างทรง ทั้งในและต่างจังหวัดของภาคเหนือตอนบน มาร่วมการละเล่น พิธีการฟ้อนผีมด- ผีเม็งเนื่องในงาน ประเพณีบวงสรวงพ่อขุนงำเมือง ซึ่งเป็นงาน ประเพณี ประจำปี

สำหรับปีนี้บรรดาร่างทรง ทั้งหญิงและชาย ทุกเพศทุกวัย รวมตัวกัน ฟ้อนรำเต้นด้วยท่าทาง รวมทั้งการแต่งกายด้วยสีสัน แตกต่างกันไป โดยมีเสียงดนตรีปี่พาทย์ พื้นเมือง คอยบรรเลงเสียงเพลง ประกอบกับการเต้นและการละเล่น ของบรรดาร่างทรงผีทั้งหลาย ซึ่งการละเล่นได้มีหลายรูปแบบนำมาผสมผสานกัน ซึ่งหาดูได้ยาก ในยุคปัจจุบัน และสร้างความสนุก สนานให้กับบรรดาร่างทรงของผีๆ และนักท่องเที่ยวทั้งชาวไทยและชาวต่างชาติ ที่มาร่วมดูในงาน พิธีครั้งนี้มีผู้มาดูเป็นจำนวนมาก พร้อมกับส่งเสียงเชียร์ลั่นไปทั่วบริเวณ สร้างความสนุกครื้นเครง ท่ามกลางแสงแดดที่ร้อนระอุ แต่ทั้งบรรดาร่างทรงผีทั้งผู้ชมต่างก็ไม่ย่อท้อ พากันมุงดูชม พร้อมกับส่งเสียงเชียร์กันอย่างสนุก

สำหรับการละเล่น อันดับแรกจะมีพิธีแห่ขันครู แห่วนรอบๆ ซุ้มพิธี ที่กางด้วยร่มสัปทน หลังจากนั้นจะมีการละเล่นอันดับแรกคือ การรำหอก รำดาบ แทงหอก แทงดาบ และต่อด้วยชนไก่ โดยจะมีคู่ชนนำผ้าขาวผ้าแดง มามัดเป็นเกลียวทำเป็นตัวไก่ แล้วให้ร่างทรง ถือคนละอันเป็นตัวสมมุติเป็นไก่ สีขาวและสีแดงนำมาตีชนกัน ซึ่งการชนไก่ก็ได้สร้างความสนุกสนาน ไปทั่ว โดยมีบรรดากองเชียร์ทั้งร่างทรงของผีๆ และผู้คน ที่มุงดูรอบสนามรอบๆบริเวณ ต่างส่งเสียงเชียร์ลั่นไปทั่ว

หลังจากนั้นก็จะเป็นการไล่จับม้าจับช้าง โดยบรรดาร่างทรงทั้งหลาย จะใช้ผ้าคล้องคอของตัวเอง ไล่จับคนถือ ม้า-ช้าง ไม้ สมมุติ เพื่อต้องการเอามามัดเลี้ยงไว้ แล้วบรรดาร่างทรงก็ไล่จับมาจับช้าง วิ่งวุ่นกันไปทั่วบริเวณ คนถือม้า-ช้าง ต่าง วิ่งหนีบรรดาร่างทรงที่ไล่จับไปทั่วบริเวณ ซึ่งก็ได้สร้างความสนุกสนานและอลหม่านไปทั่วด้วยเช่นกัน

ต่อมา เป็นการละเล่น ยิงนกด้วยธนู ร่างทรงจะถือธนูไม้ ไบ่ยิงนกที่พับเป็นกระดาษมัดห้อยตามต้นไม้ในซุ้มพิธี แล้วทำการยิงออกมา โดยมีเสียงดนตรีปี่พาทย์บรรเลง ประกอบ

หลังจากนั้นก็จะมีการละเล่น ล่อรังต่อตีรังแตน โดยจะมีร่างทรงจุดธูปเป็นกำๆ เพื่อให้เกิดควันเอาไปรมควันรังต่อรังแตน สมมุติ (รังต่อรังแตนสมมุติ โดยใช้ข้าวแตนแผ่นและขนมต่อ)มัดห้อยติดกับกิ่งไม้ในซุ้มวิธี แล้วบรรดาเหล่าร่างทรงผีๆ ก็ทำการเอาธูปไปไล่รมควัน เพื่อให้ตัวต่อตัวแตนบินหนี แล้วจับรังต่อรังแตนมากิน

ต่อจากนั้นก็เป็นการละเล่น อันดับสุดท้าย ปิดท้ายรายการก็คือการพายเรือท่อแพ โดยบรรดาร่างทรง ผู้ร่วมพิธีจะทำการ ดึงเชือกมัดหัวเรือ และลำไม้ใผ่มัดเป็นแพลำเล็ก ซึ่งสมมุติขึ้นนำมาดึงวนไปรอบๆบริเวณ พร้อมกับมีการพายเรือและท่อแพ เพื่อหาปลา โดยมีร่างทรง ร่วม ฟ้อนรำเต้นรำรอบๆส่งเสียงเชียร์ลั่นไปทั่วบริเวณ หลังจากนั้นก็จะมีการเต้นการรำการฟ้อนเป็นการปิดท้ายของรายการชุมนุมผี และการละเล่นของผีมดผีเม็งในครั้งนี้ ซึ่งการละเล่นชุมนุมของผีมดผีเม็งในครั้งนี้ ได้สร้างความสนุกสนาน กันไปทั่ว เพราะใน 1 ปี จะมีเพียง 1 ครั้งที่มีการชุมนุมละเล่นครบรูปแบบ ในงานพิธีบวงสรวงพ่อขุนงำเมือง เป็นประจำทุกปีดังกล่าว

สำหรับประเพณีการละเล่นทั้งหมดนี้ ถือว่าเป็นการ จำลอง วิถี ชีวิตความเป็นอยู่ ดั้งเดิมของชาวล้านนา ที่ได้ดำรงชีพอยู่กับสัตว์ กับป่า กับน้ำ และอื่นๆแบบธรรมชาติ แบ ดั้งเดิมในยุคสมัยโบราณ ซึ่งทุกวันนี้ วิถีชีวิตการดำรงชีพแบบดั้งเดิมของชาวล้านนา จะหาดูได้ยากยิ่ง บรรดาร่างทรงผีมดผีเม็ง จึงได้นำมาประกอบกับการละเล่น เพื่อเป็นการรักษา ขนบธรรม เนียมประเพณีวิถีชีวิต อีกอย่างหนึ่ง ของล้านนาให้คงอยู่กับในยุคปัจจุบัน ได้เรียนรู้ศึกษา และสืบสาน ประเพณี ขนบธรรมเนียม และวัฒนธรรม นับว่าเป็นการละเล่นที่หาดูได้ยาก อย่างหนึ่งในยุคปัจจุบัน