ประตูสวนปรุง เป็นหนึ่งใน 5 ประตูสำคัญของกำแพงเมืองเชียงใหม่ สร้างขึ้นในสมัยพญามังราย เมื่อครั้งก่อตั้งเมืองเชียงใหม่ในปี พ.ศ. 1839 ประตูนี้ตั้งอยู่ทางทิศตะวันตกเฉียงใต้ของกำแพงเมืองเก่า มีบทบาทสำคัญในฐานะเส้นทางที่เชื่อมต่อระหว่างพื้นที่ภายในเมืองกับชนบท โดยเฉพาะทางขึ้นสู่ดอยสุเทพ ที่มาของชื่อ “สวนปรุง” ในปัจจุบัน สันนิษฐานว่ามีความเกี่ยวข้องกับความอุดมสมบูรณ์ของพื้นที่ในบริเวณนั้น คำว่า “ปรุง” ในภาษาล้านนา หมายถึงการบำรุงหรือการเสริมสร้าง ชื่อนี้จึงสะท้อนถึงความเจริญรุ่งเรืองและความสำคัญของพื้นที่ดังกล่าว ซึ่งเต็มไปด้วยสวนสมุนไพรและพืชพรรณที่ชาวบ้านใช้สำหรับดูแลสุขภาพและการรักษาโรค
ในอดีตประตูแสนปรุงไม่ได้เป็นเพียงจุดเชื่อมโยงระหว่างเมืองกับชุมชนรอบนอกเท่านั้น แต่ยังเป็นเส้นทางสำคัญที่ชาวบ้านใช้ขนส่งสินค้า เช่น ไม้สัก สมุนไพร และผลิตผลจากป่าเข้าสู่ตัวเมืองเชียงใหม่ นอกจากนี้ ประตูแห่งนี้ยังมีความเกี่ยวข้องกับความเชื่อทางศาสนา เนื่องจากเป็นเส้นทางที่มุ่งสู่วัดพระธาตุดอยสุเทพอันศักดิ์สิทธิ์ ผู้คนจึงนิยมเดินทางผ่านประตูสวนปรุงเพื่อขึ้นไปกราบไหว้พระธาตุและประกอบพิธีกรรมที่สำคัญในโอกาสต่าง ๆ
นอกจากการเป็นเส้นทางค้าขายและการแสวงบุญแล้ว ประตูแสนปรุงยังเกี่ยวข้องกับความเชื่อเรื่องความตายในสมัยโบราณ เนื่องจากพื้นที่ทางทิศใต้ของเมืองเชียงใหม่ตามคติความเชื่อของล้านนา ถือเป็นทิศแห่งความตาย (ทิศอัปมงคล) ประตูสวนปรุงจึงเป็นเส้นทางที่ใช้สำหรับการเคลื่อนย้ายร่างผู้เสียชีวิตออกจากเมือง เพื่อนำไปประกอบพิธีฌาปนกิจหรือฝังศพในบริเวณนอกเมือง เชื่อกันว่าการนำผู้ตายออกทางประตูนี้จะช่วยปัดเป่าสิ่งไม่ดีออกจากเมืองและรักษาความสงบสุขให้คงอยู่ พื้นที่โดยรอบประตูสวนปรุงในอดีตเคยเป็นสถานที่ปลูกพืชสมุนไพรเพื่อใช้ในพิธีกรรมเกี่ยวกับความตาย รวมถึงใช้สำหรับการรักษาผู้ป่วยหนักในช่วงสุดท้ายของชีวิต สวนสมุนไพรที่เรียกว่า “สวนปรุง” นี้จึงเป็นทั้งที่ดูแลชีวิตและเป็นส่วนหนึ่งของการส่งผู้ล่วงลับไปสู่ภพภูมิใหม่
ปัจจุบันประตูสวนปรุงไม่ได้คงเหลือร่องรอยเดิมไว้ให้เห็นอีกต่อไป โครงสร้างกำแพงและตัวประตูถูกทำลายไปตามกาลเวลา แต่ชื่อของประตูยังคงอยู่ในความทรงจำของผู้คนและปรากฏอยู่ในชื่อถนนแสนปรุง ซึ่งเป็นเส้นทางสำคัญในบริเวณนั้น แม้ไม่มีตัวประตูที่ชัดเจนหลงเหลืออยู่ แต่เรื่องราวของประตูสวนปรุงยังสะท้อนถึงวิถีชีวิต วัฒนธรรม และความเชื่อของคนล้านนาในอดีต ประตูสวนปรุงจึงไม่ใช่เพียงส่วนหนึ่งของกำแพงเมืองเชียงใหม่ แต่ยังเป็นเครื่องเตือนใจถึงการเชื่อมโยงระหว่างความเจริญรุ่งเรือง ความศรัทธา และการยอมรับในวัฏจักรแห่งชีวิตและความตายที่หลอมรวมอยู่ในวิถีชีวิตของคนล้านนา
ที่มา : เทศบาลนครเชียงใหม่ https://www.cmcity.go.th/News/17208-ประตูเมืองเชียงใหม่.html
กรมศิลปากร https://www.finearts.go.th/storage/contents/2022/03/file/kF9sZUyCvDiup6cUVb4bUPpBGMHLL5rz6fzI2mr1.pdf
ร่วมแสดงความคิดเห็น