ตามบันทึกประชุมพงศาวดารภาคที่ 61 กล่าวว่าพญาแสนภู กษัตริย์องค์ที่ 3 แห่งราชวงศ์มังราย ทรงสร้างวัดป่าสักขึ้นในปี พ.ศ. 1838 (จ.ศ. 657) เพื่อเป็นที่บรรจุพระบรมสารีริกธาตุโคปกะ (กระดูกตาตุ่มข้างขวา) ที่นำมาจากเมืองปาฏลีบุตร ประเทศอินเดีย และทรงปลูกต้นสักจำนวน 300 ต้นล้อมรอบกำแพงวัด จึงเรียกว่าวัดป่าสัก ต่อมาได้สร้างกุฏิถวายแด่พระพุทธโฆษาจารย์เพื่อจำพรรษา พร้อมทั้งอภิเษกให้เป็นสังฆราช
โบราณสถานที่สำคัญ
ในวัดป่าสักมีโบราณสถานหลายแห่ง ทั้งเจดีย์ วิหาร และอุโบสถ โดยจุดเด่นสำคัญ ได้แก่
- เจดีย์ประธานทรงมณฑป (ทรงปราสาท)
เป็นเจดีย์ก่ออิฐถือปูน ตั้งอยู่ด้านหลังวิหาร มีแผนผังรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสขนาด 15 × 15 เมตร สูงประมาณ 16 เมตร
ส่วนฐาน
ด้านล่างสุดมีฐานเขียงรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสและฐานบัว โดยในแต่ละด้านมีซุ้มคูหาประดิษฐานพระพุทธรูปปางเปิดโลก และเทวรูป รวมถึงพระพุทธรูปปางลีลาในด้านทิศเหนือ มีการตกแต่งปูนปั้นประดับซุ้ม และลายสลักรูปต่าง ๆ เช่น ลวดลายพันธุ์พฤกษา และรูปสัตว์ เช่น หน้ากาล นาค สิงห์ และครุฑ
ส่วนเรือนธาตุ
เป็นชั้นที่อยู่เหนือฐาน มีซุ้มจระนำประดิษฐานพระพุทธรูปปางเปิดโลก ด้านบนตกแต่งด้วยลายปูนปั้นบัวคว่ำบัวหงายและลวดลายอื่น ๆ ในศิลปะพุกาม
ส่วนยอด
ประดับด้วยปูนปั้นรูปคนแคระทำท่าแบกเจดีย์ ส่วนบนสุดเป็นองค์ระฆังทรงกลม มีลวดลายประจำยาม และปลายยอดมีปล้องไฉน ปลียอดและเม็ดน้ำค้าง รอบเจดีย์ใหญ่มีเจดีย์เล็ก 4 องค์ที่มุมทั้งสี่ รวมเป็นเจดีย์ 5 ยอด ซึ่งเป็นคติในพุทธศาสนาฝ่ายมหายาน
วิหารหลวง
วิหารหันหน้าไปทางทิศตะวันออก มีแผนผังสี่เหลี่ยมผืนผ้า ขนาด 17 × 37 เมตร ก่อด้วยอิฐและศิลาแลง เสาวิหารทำจากศิลาแลงฉาบปูน จำนวน 8 ต้น
การขุดแต่งและบูรณะ
ในปี พ.ศ. 2500-2505 กรมศิลปากรได้เริ่มบูรณะเจดีย์และเก็บรวบรวมลวดลายปูนปั้นที่ปรักหักพัง เช่น ลายดอกไม้ ลายเครือเถา ลายมังกร และลายครุฑ ไว้ที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติเชียงใหม่
ปี พ.ศ. 2534 มีการขุดแต่งพบโบราณวัตถุ เช่น แผ่นโลหะดุนลาย ชิ้นส่วนพระพุทธรูปหินทราย และภาชนะดินเผาหลายประเภท เช่น เครื่องถ้วยจากเตาเวียงกาหลงและเตาสันกำแพง รวมถึงกระปุกลายครามเขียนลายเป็ดกลางสระบัวในสมัยราชวงศ์หมิง
ปัจจุบันในปี พ.ศ. 2549 วัดป่าสักได้รับการบูรณะครั้งใหญ่อีกครั้งหนึ่ง โดยคงเอกลักษณ์ทางศิลปะล้านนาและโบราณสถานที่สำคัญให้คงอยู่ต่อไป
รูปภาพและแหล่งข้อมูล
: โครงการพัฒนาสื่อมัลติมีเดียเพื่อส่งเสริมการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมผ่านวัดในสกุลช่างเชียงแสน
https://watchiangsan.com/ความสำคัญลำดับที่-1/วัดป่าสัก%2F
ร่วมแสดงความคิดเห็น