เชียงใหม่ เมืองแห่งวัฒนธรรมและประวัติศาสตร์ที่เต็มไปด้วยมรดกทางภูมิปัญญา หนึ่งในชุมชนที่สะท้อนเสน่ห์เหล่านี้ได้อย่างงดงามคือ ชุมชนวัวลาย ชุมชนที่มีชื่อเสียงในด้านการสร้างสรรค์ เครื่องเงิน และงาน ดุนโลหะ อันประณีต ซึ่งมีรากฐานมายาวนานกว่าหลายร้อยปี
ต้นกำเนิดของชุมชนวัวลาย จุดเริ่มต้นแห่งหัตถศิลป์ล้านนา
ย้อนกลับไปในสมัย พญามังราย ผู้ก่อตั้งเมืองเชียงใหม่ในปี พ.ศ. 1839 พระองค์ทรงเล็งเห็นความสำคัญของการพัฒนาหัตถกรรมและสร้างความสัมพันธ์กับหัวเมืองใกล้เคียง เช่น อาณาจักรพุกาม (ปัจจุบันคือเมียนมา) เพื่อส่งเสริมให้ชาวเชียงใหม่มีอาชีพที่หลากหลาย ด้วยเหตุนี้ ช่างฝีมือจากพุกาม เช่น ช่างเงิน ช่างทอง และช่างฆ้อง จึงถูกเชิญมาเป็นครูผู้ถ่ายทอดองค์ความรู้ให้แก่ชาวเชียงใหม่
ในยุคของ พระเจ้ากาวิละ (พ.ศ. 2317) ซึ่งเป็นช่วงการฟื้นฟูเมืองเชียงใหม่หลังจากถูกปกครองโดยพม่า ชาวบ้านและช่างฝีมือในแถบลุ่มแม่น้ำสาละวิน รวมถึงชาวบ้านจาก “หมู่บ้านงัวลาย” ได้ถูกกวาดต้อนเข้ามาตั้งรกรากในพื้นที่ปัจจุบันของชุมชนวัวลาย โดยนำองค์ความรู้ด้านการทำเครื่องเงินและงานหัตถกรรมดุนโลหะติดตัวมาด้วย
วัฒนธรรมและศิลปะในชุมชนวัวลาย
งาน ดุนโลหะ ที่มีลวดลายอ่อนช้อยของชุมชนวัวลายได้รับแรงบันดาลใจจากความเชื่อทางพุทธศาสนาและเรื่องเล่าทางวัฒนธรรมล้านนา เช่น รามเกียรติ์ และเรื่องราวในพระไตรปิฎก งานเหล่านี้ไม่เพียงสะท้อนความศรัทธาของชาวล้านนา แต่ยังบ่งบอกถึงภูมิปัญญาและความประณีตในการสร้างสรรค์ผลงานที่แสดงออกถึงเอกลักษณ์เฉพาะตัว
นอกจากเครื่องเงินที่เป็นจุดเด่น ชุมชนวัวลายยังมีสถานที่สำคัญ เช่น วัดศรีสุพรรณ วัดที่มีอุโบสถเงินหลังแรกของโลก ซึ่งสร้างขึ้นในปี พ.ศ. 2547 โดยมีการใช้วัสดุอลูมิเนียมผสมและเงินบริสุทธิ์ สลักลวดลายด้วยความวิจิตรตั้งแต่หลังคา ผนังภายนอก ไปจนถึงภายใน เป็นพุทธศิลป์ที่ดึงดูดนักท่องเที่ยวทั้งชาวไทยและชาวต่างชาติมาเยี่ยมชม
อุโบสถเงิน ศิลปกรรมที่สะท้อนจิตวิญญาณแห่งล้านนา
อุโบสถเงินแห่งวัดศรีสุพรรณไม่เพียงมีความโดดเด่นด้านสถาปัตยกรรม แต่ยังเป็นศูนย์กลางของการสืบสานภูมิปัญญาในชุมชน มีการจัดตั้ง ศูนย์ศึกษาศิลปะไทยโบราณ สล่าสิบหมู่ล้านนา เพื่ออบรมศิลปหัตถกรรมเครื่องเงินและเครื่องประดับแก่ผู้ที่สนใจ เป็นการอนุรักษ์และต่อยอดมรดกทางวัฒนธรรมไม่ให้สูญหายไปตามกาลเวลา
หัตถศิลป์ล้านนาในยุคปัจจุบัน
แม้ว่าในปัจจุบันการต้องลายโลหะอาจไม่ได้รับความนิยมอย่างแพร่หลายเหมือนในอดีต แต่ช่างฝีมือในชุมชนวัวลายยังคงสืบทอดศิลปะนี้ไว้ เช่น การสร้าง งานดุนโลหะ ที่เคยใช้เป็นของที่ระลึกใน การประชุมผู้นำเขตเศรษฐกิจเอเปค 2022 ซึ่งรวมถึงภาพดุนโลหะและกล่องเครื่องประดับลวดลายพิเศษ สร้างชื่อเสียงให้ชุมชนวัวลายในเวทีระดับนานาชาติ
ถนนคนเดินวัวลาย เส้นทางแห่งงานศิลป์และวิถีชุมชน
ทุกคืนวันเสาร์ ถนนสายเล็กๆ ของชุมชนวัวลายจะคึกคักไปด้วย ถนนคนเดินวัวลาย แหล่งรวมเครื่องประดับและงานหัตถกรรมที่ปรับเปลี่ยนให้เข้ากับยุคสมัย เช่น เครื่องประดับโลหะที่มีความร่วมสมัย รวมถึงสินค้าหัตถกรรมอื่นๆ ที่สะท้อนถึงความสามารถของชาวบ้านในชุมชน
ความสำคัญของชุมชนวัวลายในประวัติศาสตร์ล้านนา
ชุมชนวัวลายไม่เพียงเป็นแหล่งผลิตเครื่องเงินที่มีชื่อเสียง แต่ยังเป็นศูนย์กลางของการแลกเปลี่ยนวัฒนธรรมและองค์ความรู้ที่สืบทอดมาตั้งแต่ยุคพญามังราย ความสามารถของช่างฝีมือที่ได้รับการหล่อหลอมจากเหตุการณ์ในอดีตได้กลายเป็นรากฐานของวิถีชีวิตและเอกลักษณ์ท้องถิ่นที่ยังคงแข็งแกร่ง
ชุมชนแห่งนี้ไม่เพียงสะท้อนถึงความรุ่งเรืองของศิลปวัฒนธรรมล้านนา แต่ยังเป็นตัวแทนของการอนุรักษ์มรดกภูมิปัญญาท้องถิ่นที่สืบทอดมาจนถึงปัจจุบัน
ชุมชนวัวลาย มรดกภูมิปัญญาที่ต้องอนุรักษ์
จากจุดเริ่มต้นในยุคพญามังรายจนถึงปัจจุบัน ชุมชนวัวลายยังคงรักษาจิตวิญญาณของงานศิลปะดุนโลหะและเครื่องเงินไว้ได้อย่างงดงาม อุโบสถเงินแห่งวัดศรีสุพรรณ รวมถึงถนนคนเดินวัวลาย เป็นเครื่องพิสูจน์ถึงความสามารถและความมุ่งมั่นของชุมชนในการสืบทอดมรดกวัฒนธรรมล้านนาให้คงอยู่ในความทรงจำของคนรุ่นหลัง และเป็นจุดหมายปลายทางที่นักท่องเที่ยวไม่ควรพลาดเมื่อมาเยือนเชียงใหม่
ที่มา : https://www.museumthailand.com/th/2319/storytelling/%E0%B8%AB%E0%B8%B1%E0%B8%95%E0%B8%96%E0%B8%A8%E0%B8%B4%E0%B8%A5%E0%B8%9B%E0%B9%8C-%E0%B8%96%E0%B8%B4%E0%B9%88%E0%B8%99%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%A7%E0%B8%A5%E0%B8%B2%E0%B8%A2/
https://mgronline.com/travel/detail/9650000110497
ร่วมแสดงความคิดเห็น