กาแล คือ ไม้แกะสลักที่ประดับอยู่บนยอดจั่วหลังคาของเรือนล้านนา ซึ่งมีความสำคัญทั้งในด้านความเชื่อและการใช้งานทางสถาปัตยกรรม ในอดีตชาวล้านนาเชื่อว่า การมีกาแลประดับหลังคาช่วยป้องกันไม่ให้แร้งหรือกาเกาะหลังคา เพราะหากนกเหล่านี้มาที่หลังคาจะถือว่าเป็นสิ่งอัปมงคล การมีไม้แกะสลักรูปกาแลจะช่วยกันนกและสัตว์เหล่านี้ได้
นอกจากนี้ยังมีความเชื่อในช่วงที่พม่าปกครองล้านนา ว่ากาแลเป็นเครื่องรางที่ใช้เพื่อป้องกันการทรยศจากชาวล้านนา โดยมีแรงบันดาลใจจากประเพณีฝังศพในสมัยโบราณ ที่จะปักไม้ไขว้บนหลุมฝังศพเพื่อไม่ให้วิญญาณหนีหาย ความเชื่อนี้ถูกนำมาใช้ในกาแลเพื่อกดข่มการทรยศและรักษาความมั่นคง อีกหนึ่งทฤษฎีที่เกี่ยวข้องกับกาแลคือการที่มันเป็นสัญลักษณ์ของความร่ำรวยและอำนาจในสังคมล้านนา โดยมีการบูชายัญกระบือเพื่อบูชาผีบรรพบุรุษและการประดับเขากระบือบนยอดหลังคาบ้านก็ถือเป็นการแสดงฐานะของเจ้าของเรือนในสมัยก่อน เมื่อเวลาผ่านไป การประดับไม้แกะสลักแทนเขากระบือก็กลายเป็นประเพณีที่สืบทอดกันมาในรูปแบบของกาแล
การประดับกาแลยังสะท้อนถึงวิวัฒนาการทางสถาปัตยกรรมของชาวล้านนาอีกด้วย ในอดีตเมื่อยังใช้ไม้ไผ่ในการสร้างบ้าน การใช้ไม้ไผ่ไขว้กันที่ยอดหลังคาช่วยเสริมความแข็งแรงให้กับโครงสร้าง เมื่อมีการเปลี่ยนมาใช้ไม้จริงในการสร้างบ้าน ไม้ไขว้ที่ใช้ในสมัยก่อนก็ถูกพัฒนาเป็นการแกะสลักไม้สวยงามที่เรียกว่า “กาแล” และยังคงประดับบนยอดจั่วของบ้านจนถึงปัจจุบัน ความสำคัญของกาแลไม่ได้จำกัดแค่ในล้านนา แต่ยังพบได้ในหลายประเทศในเอเชีย เช่น พม่า ลาว และเวียดนาม ซึ่งแสดงให้เห็นว่า กาแลอาจเป็นลักษณะร่วมกันในการสร้างบ้านของหลายชนชาติที่มีความคล้ายคลึงกันในเรื่องโครงสร้างหลังคา การประดับกาแลจึงไม่เพียงแค่เป็นเอกลักษณ์ทางความเชื่อของชาวล้านนา แต่ยังเป็นส่วนหนึ่งของวิวัฒนาการทางสถาปัตยกรรมที่สะท้อนถึงความเป็นมาของสังคมในแต่ละยุคด้วย
รูปภาพและแหล่งข้อมูล : คลังความรู้ล้านนา https://accl.cmu.ac.th/Knowledge/details/2188
ร่วมแสดงความคิดเห็น