ประเพณี “เขาะเจ๊าเว” หรือที่เรียกกันว่า “ปีใหม่การกินวอ” ของชาวลาหู่ เป็นหนึ่งในงานเฉลิมฉลองที่สะท้อนวิถีชีวิตและความเชื่อของชนเผ่าที่สืบทอดกันมาจากรุ่นสู่รุ่น โดยชาวลาหู่ ซึ่งในอดีตมักถูกเรียกขานว่า “มูเซอ” มีการเฉลิมฉลองปีใหม่ที่แสดงออกถึงเอกลักษณ์เฉพาะตัวอันน่าทึ่ง งานดังกล่าวเปรียบเสมือนโอกาสสำคัญที่สมาชิกในครอบครัวและหมู่บ้าน จะได้กลับมารวมตัวกันอย่างพร้อมเพรียง เพื่อร่วมกันเฉลิมฉลองหลังเสร็จสิ้นฤดูเก็บเกี่ยว
ประเพณีที่ผูกพันกับวิถีชีวิต
การกำหนดวันเฉลิมฉลองปีใหม่ของชาวลาหู่ ไม่มีวันที่แน่นอน แต่จะขึ้นอยู่กับความพร้อมของสมาชิกในหมู่บ้าน หลังจากทุกคนเสร็จสิ้นภารกิจการทำไร่ทำสวน และเมื่อพืชผลเก็บเกี่ยวเสร็จเรียบร้อย แต่ละหมู่บ้านอาจจัดงานในช่วงเวลาที่แตกต่างกัน ตั้งแต่เดือนกุมภาพันธ์ถึงเมษายน ทั้งนี้ การกลับมารวมตัวกันของผู้คนจากทุกที่ ไม่ว่าจะเป็นผู้ที่ทำงานหรือเรียนหนังสืออยู่ไกลแสนไกล ยังคงเป็นธรรมเนียมสำคัญของเทศกาลนี้
พิธีกรรมศักดิ์สิทธิ์และอาหารที่เป็นเอกลักษณ์
การเฉลิมฉลองเริ่มต้นด้วยพิธีบูชาเทพเจ้า “อื่อซา” ผู้เป็นที่เคารพบูชาในความเชื่อของชาวลาหู่ การฆ่าหมูดำเป็นส่วนสำคัญในพิธี โดยเนื้อหมูและหัวหมูจะถูกนำไปเซ่นสังเวยเทพเจ้า พร้อมกับ “อ่อผุ” หรือที่บางแห่งเรียกว่า “ข้าวปุ๊ก” ซึ่งทำจากข้าวเหนียวตำจนเหนียว แล้วปั้นเป็นก้อนกลม พิธีกรรมนี้สะท้อนถึงความสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์ ธรรมชาติ และสิ่งศักดิ์สิทธิ์
การฉลองที่ยาวนานถึง 12 วัน
เทศกาลปีใหม่ของลาหู่มีระยะเวลาฉลองทั้งหมด 12 วัน โดยแบ่งออกเป็น 2 ช่วง ได้แก่
- “เขาะหลวง” (ปีใหญ่): ฉลองสำหรับผู้หญิง ใช้เวลาทั้งสิ้น 6 วัน
- “เขาะน้อย” (ปีเล็ก): ฉลองสำหรับผู้ชาย ใช้เวลา 6 วันเช่นกัน
ระหว่างสองช่วงนี้ จะมีการพักกิจกรรม 1-2 วัน ก่อนเข้าสู่ช่วงถัดไป
กิจกรรมรื่นเริงและการละเล่น
ช่วงกลางวัน ผู้ชายจะเล่นขว้างลูกข่าง ส่วนผู้หญิงจะสนุกกับการเล่นสะบ้าและโยนลูกบอลที่ทำจากผ้า ส่วนในเวลากลางคืน จะมีการเต้นรำที่เรียกว่า “ก่าเคาะเว” ตั้งแต่หัวค่ำจนถึงรุ่งเช้า นอกจากนี้ ยังมีการจุดเทียนและสวดอ้อนวอนต่อเทพเจ้าเพื่อขอพรให้ครอบครัวและหมู่บ้านมีความสุขและความอุดมสมบูรณ์
“อ่อรี้เตดะเว” สายใยแห่งชุมชน
หากหมู่บ้านใกล้เคียงจัดงานพร้อมกัน จะมีพิธี “อ่อรี้เตดะเว” ซึ่งเป็นการเยี่ยมเยือนหมู่บ้านอื่นพร้อมนำของเซ่น เช่น เนื้อหมูและข้าวปุ๊ก ไปทำบุญและร่วมฉลอง การเดินทางไปมาหาสู่กันเช่นนี้ช่วยเสริมสร้างความสัมพันธ์ระหว่างชุมชนให้แน่นแฟ้นยิ่งขึ้น
จากอดีตสู่ปัจจุบัน
ในอดีต การแบ่งวันฉลองระหว่างชายและหญิงสะท้อนถึงวิถีชีวิตที่แตกต่างกัน แต่ปัจจุบัน ชาวลาหู่ทั้งชายและหญิงสามารถร่วมเฉลิมฉลองในทุกช่วงได้ ทำให้เทศกาลปีใหม่เต็มไปด้วยความสนุกสนานและความสามัคคี
ประเพณี “เขาะเจ๊าเว” หรือ “การกินวอปีใหม่” เป็นวัฒนธรรมที่สะท้อนถึงศิลปะการดำเนินชีวิตของชนเผ่าลาหู่อย่างชัดเจน แม้ปัจจุบันการเดินทางและการติดต่อสื่อสารจะสะดวกขึ้นมาก แต่การกลับมารวมตัวกันในเทศกาลนี้ยังคงเป็นหัวใจสำคัญของชาวลาหู่ เสมือนสายใยแห่งวัฒนธรรมที่เชื่อมโยงอดีต ปัจจุบัน และอนาคตเข้าไว้ด้วยกัน
รูปภาพจาก : https://www.chiangmainews.co.th/news/maehongson/2901810/
ร่วมแสดงความคิดเห็น