วัดพระธาตุไฮสร้อย ตั้งอยู่ในบ้านไฮสร้อย ตำบลปากกาง อำเภอลอง จังหวัดแพร่ เป็นวัดโบราณที่มีอายุยาวนานกว่า 700 ปี โดยมีความสำคัญในฐานะวัดหลวงกลางเวียงของเมืองลองในยุคแรก ซึ่งถูกสร้างขึ้นเพื่อเป็นศูนย์กลางศาสนาและการปกครองในยุคที่เมืองลองยังเป็นด่านหน้าสำคัญของอาณาจักรล้านนา
ความเป็นมาของเมืองลองและวัดพระธาตุไฮสร้อย
เมืองลองในอดีตถือเป็นศูนย์กลางการปกครองที่สำคัญ มีกำแพงดินสี่ชั้นและคูน้ำสามชั้นล้อมรอบ โดยทางทิศตะวันออกมีแม่น้ำยม และทิศใต้มีห้วยแม่ลองเป็นปราการธรรมชาติ ภายในเวียงลองแบ่งพื้นที่อย่างชัดเจน ได้แก่ หัวเวียง (ที่ตั้งของวัดหลวงหัวเวียงและโฮงไชยผีเมือง) กลางเวียง (วัดพระธาตุไฮสร้อย) และ หางเวียง ซึ่งเป็นที่อยู่อาศัยของประชาชน
วัดพระธาตุไฮสร้อยถูกสร้างขึ้นโดย พญาสุรมาลัยยะ (เจ้าเมืองลองในยุคแรก) เพื่อเป็นพระมหาธาตุกลางเวียง สถานที่สำคัญของเวียงลอง ภายในวัดมีพระธาตุไฮสร้อยตั้งอยู่ใจกลางเขตพุทธาวาส โดยเชื่อมโยงกับความเชื่อดั้งเดิมผ่าน “ไม้ใจเมือง” หรือต้นไทรใหญ่ที่เป็นศูนย์รวมจิตวิญญาณของชาวบ้าน ชื่อ “วัดไฮสร้อย” มาจากคำว่า “ไฮ” หมายถึงต้นไทร และ “สร้อย” หมายถึงรากไทรที่ย้อยลง
บทบาทในช่วงสงครามล้านนา-อยุธยา
ในช่วงสงครามระหว่างล้านนากับอยุธยา (พ.ศ. 1994-2018) เมืองลองกลายเป็นเมืองด่านหน้าของล้านนา โดยมีพญาเป็กขะจา (หรือพญาหูหิ้น) เป็นเจ้าเมืองในขณะนั้น วัดพระธาตุไฮสร้อยได้รับการดูแลอย่างดีในฐานะศูนย์กลางศาสนาและจิตวิญญาณของชาวเมือง อย่างไรก็ตาม สงครามยืดเยื้อส่งผลให้เวียงลองได้รับความเสียหาย เมื่อพญาหัวเมืองแก้ว (ขุนนางล้านนา) เข้ามาปกครองเมืองลองในปี พ.ศ. 2020 จึงมีการย้ายศูนย์กลางการปกครองชั่วคราวไปยังบ้านก่อนดอนหัวนา เนื่องจากห้วยแม่ลองเปลี่ยนเส้นทาง ทำให้เกิดน้ำท่วมขังในฤดูฝน
การฟื้นฟูวัดพระธาตุไฮสร้อย
ในปี พ.ศ. 2345 หลังจากสงครามล้านนา-พม่า พระเจ้ากาวิละ เจ้านครเชียงใหม่ ได้นำผู้คนจากเมืองเชียงตุงมาตั้งถิ่นฐานในล้านนา กลุ่มชาวเชียงตุงที่นำโดยครูบาจองสูง (ครูบาจอสุง จนฺทวโร) ได้ฟื้นฟูวัดพระธาตุไฮสร้อยขึ้นใหม่ สิ่งก่อสร้างที่ปรากฏในปัจจุบันจึงมีลักษณะศิลปะแบบไทเขิน-ไทใหญ่ ซึ่งสะท้อนถึงการผสมผสานวัฒนธรรมระหว่างล้านนาและกลุ่มชนที่อพยพเข้ามา
คติการสร้างวัดหลวงกลางเวียงในล้านนา
การสร้างวัดหลวงกลางเวียงเป็นคติสำคัญในเมืองล้านนา ไม่ว่าจะเป็นเมืองใหญ่หรือเมืองขนาดกลาง เช่น วัดเจดีย์หลวงในเชียงใหม่ และวัดพระธาตุหริภุญชัยในลำพูน สำหรับเมืองลอง วัดพระธาตุไฮสร้อยเป็นตัวแทนความเชื่อนี้ในยุคแรก ก่อนที่ศูนย์กลางจะย้ายไปยังบ้านฮ่องอ้อในยุคหลัง โดยมีวัดพระธาตุศรีดอนคำเป็นวัดหลวงกลางเมือง
ปัจจุบัน วัดพระธาตุไฮสร้อยยังคงเป็นสถานที่สำคัญของชาวบ้านในพื้นที่และเป็นแหล่งมรดกทางวัฒนธรรมที่ทรงคุณค่า สมกับบทบาทเป็นศูนย์กลางจิตวิญญาณของเมืองลองในอดีตและปัจจุบัน
ที่มา : https://lek-prapai.org/home/view.php?id=573%20%20%E0%B8%A7%E0%B8%99%E0%B8%97
รูปภาพจาก : https://www.chiangmainews.co.th/social/1350829/#google_vignette
ร่วมแสดงความคิดเห็น