ในบรรดาตำนานที่เล่าขานกันในดินแดนล้านนา “เจ้าหลวงคำแดง” ถือเป็นหนึ่งในเรื่องราวที่เต็มไปด้วยความลี้ลับและศรัทธา ชื่อของพระองค์เกี่ยวข้องกับสงคราม การเสียสละ และความผูกพันกับสิ่งเร้นลับ ตำนานของพระองค์ยังเป็นที่แพร่หลายในหลายจังหวัดทางภาคเหนือตอนบน เช่น เชียงใหม่ พะเยา ลำปาง น่าน และแม่ฮ่องสอน โดยเฉพาะถ้ำเชียงดาว จังหวัดเชียงใหม่ ที่ซึ่งเรื่องราวของพระองค์จบลงอย่างเป็นปริศนา
กำเนิดแห่งนักรบผู้เกรียงไกร
ตามตำนาน เจ้าหลวงคำแดง หรือ พญาคำแดง เป็นพระราชโอรสของ พญาโจระณี กษัตริย์เมืองพะเยา บ้างก็ว่าทรงเป็นพระโอรสของ พ่อขุนงำเมือง หนึ่งในสามกษัตริย์ผู้ร่วมก่อตั้งเมืองเชียงใหม่ เมื่อพระราชบิดาสละราชสมบัติและเสด็จไปพำนักที่เมืองงาว (ปัจจุบันอยู่ในจังหวัดลำปาง) เจ้าหลวงคำแดงจึงขึ้นครองเมืองพะเยาแทน
ในยุคนั้น เมืองพะเยาถูกคุกคามจากพวกจีนฮ่อและเงี้ยวที่มักเข้ามารุกรานปล้นสะดม พระองค์จึงทรงนำทัพออกศึก ปราบปรามศัตรูจนได้รับชัยชนะ สร้างความเลื่องลือถึงความกล้าหาญและสติปัญญา ทว่าการเดินทางกลับจากสนามรบครั้งหนึ่ง ได้เปลี่ยนชะตากรรมของพระองค์ไปตลอดกาล
การตามล่ากวางทองและปริศนาแห่งถ้ำเชียงดาว
ขณะที่เจ้าหลวงคำแดงเดินทัพกลับสู่เมืองพะเยา พระองค์ได้พบกวางสีทองวิ่งผ่านหน้า ด้วยความหลงใหลในความงามแปลกตา พระองค์จึงสั่งให้ไพร่พลไล่ตามกวางตัวนั้นเข้าไปในป่าลึก จนกระทั่งไปถึง ดอยเพียงดาว (ซึ่งต่อมากลายเป็น “ดอยเชียงดาว”) ที่นั่น มีกวางคำวิ่งตรงเข้าไปในถ้ำแห่งหนึ่ง และในฉับพลันมันก็เผยร่างเป็นหญิงสาวรูปงาม นามว่า นางอินเหลา
นางอินเหลาคือบุตรีของนางยักษ์ ผู้เป็นผู้เฝ้าถ้ำเชียงดาว เมื่อเจ้าหลวงคำแดงติดตามเข้าไปในถ้ำ พระองค์ก็หายตัวไปโดยไม่มีผู้ใดพบเห็นอีกเลย เหล่าไพร่พลที่รออยู่หน้าถ้ำ ได้พบเพียงแต่ม้าทรงสีขาวหมอกของพระองค์เท่านั้น ด้วยเหตุนี้ ถ้ำเชียงดาวจึงกลายเป็นสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ ชาวบ้านเชื่อกันว่า วิญญาณของเจ้าหลวงคำแดงยังคงสถิตอยู่ที่นั่น และกลายเป็น “เจ้าพ่อหลวงคำแดง” ผู้ปกปักรักษาถ้ำ
ศรัทธาที่สืบทอด: ศาลเจ้าหลวงคำแดงและพิธีกรรมเลี้ยงผี
เรื่องราวของเจ้าหลวงคำแดงได้รับความเคารพศรัทธาจากชนเผ่าไทลื้อที่อพยพมาจากสิบสองปันนา โดยเฉพาะ พ่อเฒ่าแสน มังคะละ ผู้นำไทลื้อที่ตั้งรกรากอยู่ที่เชียงม่วน จังหวัดน่าน เมื่อทราบตำนานของเจ้าหลวงคำแดง พ่อเฒ่าแสนจึงไปอัญเชิญดวงวิญญาณของพระองค์จากถ้ำเชียงดาวมาประดิษฐาน ณ บ้านแพทย์ อำเภอเชียงม่วน เพื่อเป็นที่สักการะของชาวไทลื้อ ต่อมาเมื่อ พ่อเฒ่าแสนแก้ว กาบคำ ผู้นำรุ่นใหม่ของไทลื้อ ได้ย้ายถิ่นฐานไปยังเมืองเชียงคำ ก็ได้นำศรัทธาต่อเจ้าหลวงคำแดงติดตัวไปด้วย พร้อมสร้าง “ศาลเจ้าหลวงคำแดง” ไว้ที่บ้านแพด (ปัจจุบันอยู่ในอำเภอเชียงคำ จังหวัดพะเยา)
ปัจจุบัน ศาลเจ้าหลวงคำแดงปรากฏอยู่ในหลายจังหวัดของภาคเหนือ เช่น เชียงใหม่ เชียงราย พะเยา ลำปาง น่าน และแม่ฮ่องสอน ทุกปีจะมีพิธีกรรมเลี้ยงผีเจ้าหลวงคำแดง ซึ่งเป็นการบูชาและขอพรเพื่อความเป็นสิริมงคล เชื่อกันว่าผู้ที่มาสักการะจะได้รับการปกป้องคุ้มครอง และช่วยให้ประสบความสำเร็จในชีวิต
เจ้าหลวงคำแดงกับตำนานดอยนางและเจ้าจอมเทวี
บางตำนานกล่าวถึงความสัมพันธ์ระหว่างเจ้าหลวงคำแดงกับ เจ้าจอมเทวี หญิงสาวผู้มีนิวาสสถานอยู่ทางทิศใต้ ซึ่งเชื่อกันว่าอาจเป็นพระนางจามเทวี แห่งเมืองหริภุญชัย (ลำพูน) มีเรื่องเล่าว่าหญิงสาวลึกลับที่พระองค์ได้พบ อาจเป็นเจ้าจอมเทวีผู้มีเวทมนตร์แปลงร่างเป็นกวางทอง เพื่อพาพระองค์ไปยังถ้ำเชียงดาว ที่สุดแล้วพระองค์ก็หายตัวไป ไม่มีผู้ใดพบเห็นพระองค์อีกเลย
ชาวบ้านบางพื้นที่ยังเชื่อว่า เมื่อฟ้าเปิดในวันสำคัญของล้านนา จะปรากฏแสงสว่างกลม ๆ คล้ายพระธาตุลอยออกจากหลังดอยหลวงเชียงดาว มุ่งไปทางทิศตะวันออก พร้อมกับเสียงกึกก้องดั่งเสียงปืนใหญ่ ซึ่งชาวบ้านเรียกว่า “เจ้าหลวงคำแดงลั่นอะม๊อก” เชื่อกันว่านี่คือดวงวิญญาณของเจ้าหลวงคำแดงเดินทางกลับไปเยี่ยมบ้านเกิดของพระองค์ที่พะเยา
เจ้าหลวงคำแดง จากบุคคลในประวัติศาสตร์สู่ตำนานศักดิ์สิทธิ์
แม้เจ้าหลวงคำแดงจะเป็นบุคคลที่ปรากฏในเอกสารประวัติศาสตร์ล้านนา ทว่าเรื่องราวของพระองค์กลับถูกเล่าขานในลักษณะของตำนานมากขึ้น โดยเฉพาะความเกี่ยวข้องกับสิ่งศักดิ์สิทธิ์และสถานที่เร้นลับ เช่น ถ้ำเชียงดาว นอกจากนี้ยังสะท้อนถึง คติความเชื่อของชาวล้านนาเกี่ยวกับผีบรรพบุรุษ ซึ่งยังคงเป็นส่วนสำคัญของวัฒนธรรมท้องถิ่น
ปัจจุบัน “ศาลเจ้าหลวงคำแดง” ยังคงเป็นสถานที่เคารพบูชาและเป็นศูนย์กลางความศรัทธาของชาวล้านนา การเลี้ยงผีเจ้าหลวงคำแดงเป็นพิธีกรรมที่สะท้อนถึงความเคารพต่อผู้ปกครองในอดีต และความเชื่อที่ว่าวิญญาณของพระองค์ยังคงปกป้องคุ้มครองผู้ที่ศรัทธาอยู่เสมอ
ที่มา : http://m-culture.in.th/album/131000/%E0%B8%A8%E0%B8%B2%E0%B8%A5%E0%B9%80%E0%B8%88%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%9E%E0%B9%88%E0%B8%AD%E0%B8%9E%E0%B8%8D%E0%B8%B2%E0%B8%84%E0%B8%B3%E0%B9%81%E0%B8%94%E0%B8%87 , http://www.baanjompra.com/webboard/thread-11381-1-1.html
รูปภาพจาก : https://images.app.goo.gl/7XZbj4N7UHoVxJcz7
ร่วมแสดงความคิดเห็น