“ตุงล้านนา” ธงแห่งศรัทธาและมรดกทางวัฒนธรรมของชาวเหนือ
ในประวัติศาสตร์ล้านนา “ตุง” หรือ “ธงแบบแขวน” ได้รับการยกย่องว่าเป็นหนึ่งในสัญลักษณ์สำคัญที่สะท้อนถึงความเชื่อทางศาสนาและวัฒนธรรมที่สืบทอดกันมายาวนาน ตุงล้านนาไม่ได้เป็นเพียงของตกแต่งในงานพิธี แต่ยังเป็นเครื่องแสดงความศรัทธาต่อพระพุทธศาสนา รวมถึงเป็นตัวแทนของความกตัญญูกตเวทีต่อบรรพบุรุษและผู้ล่วงลับ ความเชื่อเหล่านี้ถูกเล่าขานผ่านตำนานและประเพณีต่าง ๆ มาหลายชั่วอายุคน “ตำนานกาเผือก” จุดเริ่มต้นของคติความเชื่อเรื่องตุง ตำนานที่ชาวล้านนาเล่าสืบต่อกันมาเกี่ยวกับการทานตุงเพื่ออุทิศส่วนกุศลให้แก่ผู้ล่วงลับ คือเรื่องของ “กาเผือก” ที่ออกไข่ 5 ฟองและสูญหายไปจากรัง เนื่องจากลมพายุ ไข่ทั้ง 5 ฟองถูกสัตว์และมนุษย์นำไปเลี้ยงจนกลายเป็นชายหนุ่ม ทั้งห้าบวชจนสำเร็จญาณ และได้สร้างตุงเพื่ออุทิศให้ผู้ให้กำเนิด แต่ไม่อาจส่งถึงวิญญาณของกาเผือก จนต้องสร้าง “ประทีปรูปตีนกา” เพื่อส่งผลบุญถึงผู้ล่วงลับ จากตำนานนี้ ชาวล้านนาเชื่อว่าการทำตุงและประทีปสามารถช่วยอุทิศส่วนบุญกุศลถึงวิญญาณของผู้ล่วงลับได้ รวมถึงเชื่อว่า “วิญญาณผู้ตาย” สามารถปีนป่ายตุงขึ้นสู่สรวงสวรรค์ได้ ความเชื่อและอานิสงส์จากการทานตุง การถวายตุงถูกยกย่องว่าเป็นกุศลอันยิ่งใหญ่ที่ช่วยให้ผู้ทำบุญหลุดพ้นจากวัฏฏสงสาร ตัวอย่างหนึ่งของความเชื่อดังกล่าวคือเรื่องของนายพรานผู้ทำตุงถวายวัด แม้เขาจะทำบาปจากการล่าสัตว์มาทั้งชีวิต แต่ตุงที่เขาถวายกลับกลายเป็นเครื่องช่วยดึงเขาขึ้นจากนรกให้สู่สวรรค์ได้ ตุงล้านนา วัตถุประสงค์และประเภท ตุงในล้านนาใช้ในพิธีกรรมหลากหลาย ทั้งในงานมงคลและอวมงคล โดยตุงแต่ละชนิดมีความหมายแตกต่างกัน เช่น ตุงล้านนาในปัจจุบัน การเปลี่ยนแปลงและการอนุรักษ์ แม้ตุงจะยังคงถูกใช้ในพิธีกรรมต่าง ๆ แต่การใช้งานเริ่มเปลี่ยนไปจากเดิม โดยตุงบางชนิดถูกนำไปใช้เป็นของตกแต่งสถานที่เพื่อความสวยงาม โดยขาดความเข้าใจในความหมายและคุณค่าทางวัฒนธรรม เพื่ออนุรักษ์ศิลปะและภูมิปัญญาล้านนา การเรียนรู้และส่งต่อความหมายของตุงล้านนาให้กับคนรุ่นใหม่จึงมีความสำคัญ ผู้เขียนจึงอยากเห็นการนำตุงล้านนาเข้ามาใช้ในวิถีชีวิตอย่างถูกต้องและสอดคล้องกับยุคสมัยใหม่ […]
