โฮงนิทัศน์ วัดจามเทวี วัดสุดท้ายแห่งการบูรณะของ “ครูบาเจ้าศรีวิชัย”

จังหวัดลำพูน เมืองเก่าแก่ที่สุดในประเทศไทย เมืองบุญหลวงแห่งล้านนา ที่กล่าวกันว่า มีวัด ศาสนาสถาน ร่องรอยอารยะธรรมอันทรงคุณค่าในอดีตวัดจามเทวี เป็นอีกวัดหนึ่งที่สร้างขึ้นในสมัยพระนางจามเทวี ปฐมกษัตรีย์แห่งหริภุญไชยนคร สร้างราวๆพ.ศ.1298 โดยช่างฝีมือชาวขอม ซึ่งจะเห็นได้จากรัตนเจดีย์ 2 องค์ภายในวัด ที่สะท้อนผ่านกาลเวลา ปรากฎให้เห็นในปัจจุบัน วัดนี้บางตำนานอ้างว่า เจ้าอนันตยศ และเจ้ามหันตยศ ราชโอรสพระนางสร้างขึ้น เพื่อบรรจุอัฐิพระนางจามเทวีลักษณะองค์เจดีย์โดดเด่น เป็นรูปทรงสี่เหลี่ยมแบบพุทธคยา อินเดีย แต่ละด้านมีพระพุทธรูปปางประทานพรอยู่เป็นขั้นๆ ต่อมายอดพระเจดีย์หักหายไป จะเกิดขึ้นในรัชสมัยใดนั้น ไม่ปรากฎร่องรอยหลักฐาน จนทำให้ชาวบ้านเรียก “กู่กุด” มีชื่อเป็นทางการคือ” พระเจดีย์สุวรรณจังโกฎ” ส่วนรัตนเจดีย์เคียงข้างด้านขวามือพระวิหาร สันนิษฐานว่าสร้างขึ้นในช่วงพุทธศตวรรษที่17 สมัยพระยาสรรพสิทธิ์ ก่ออิฐถือปูนทั้งองค์

วัดนี้ถูกทิ้งร้างระยะหนึ่งจนกระทั่ง เจ้านาย ข้าราชการและชาวลำพูนไปนิมนต์ให้ “ครูบาเจ้าศรีวิชัย” มาช่วย บูรณะฟื้นฟูจากสภาพวัดร้าง โดยปี พศ. 2479 ท่านได้ร่วมกับศรัทธา สาธุชน แผ้วถางสถานที่รกร้าง ลงมือก่อสร้างพระวิหาร เมื่อครูบาเจ้าศรีวิชัย ได้เริ่มต้น ทำนุบำรุงวัดจามเทวี ก็มี ศรัทธาทั่วสารทิศ มาร่วมแรงบุญหนุนสร้าง จนการบูรณะลุล่วงราวๆปี พศ. 2480 มีการฉลองสมโภช ปอยหลวงยิ่งใหญ่ ถึง 15 วัน 15 คืน “เป็นวัดสุดท้าย ที่ครูบาเจ้าศรีวิชัย ได้บูรณะ”

เมื่อปี พศ. 2517 มีการสร้างกุฏิไม้ทั้งหลัง มุงหลังคาด้วยกระเบื้องปูนแบบพื้นถิ่น ตามความประสงค์ของครูบาชัยยะวงศาพัฒนา วัดพระบาทห้วยต้ม เพื่อเป็นที่พำนักของท่านขณะมาสร้างพระอุโบสถ และกำแพงแก้วด้านทิศใต้
ต่อมายังใช้เป็นที่พักสงฆ์ สามเณร จากต่างอำเภอ จากต่างจังหวัด ที่มาศึกษาเล่าเรียน หรือมากราบสักการะตามรอยครูบาเจ้าศรีวิชัย ในปีพศ.2556 ได้รับการบูรณะ ก่อสร้างให้มั่นคงแข็งแรงยิ่งขึ้น จากนั้นพระครูนิวิฐธรรมโชติ เจ้าอาวาสวัดจามเทวี ได้ใช้กุฏิหลังนี้ เป็น “โฮงนิทัศน์ ครูบาเจ้าศรีวิชัย” จัดแสดงนิทรรศการ บอกเล่าเรื่องราว เมื่อครั้งท่านมาเป็นประธานในการก่อสร้าง ฟื้นฟูวัดจามเทวีจากวัดร้างจน รุ่งเรืองตราบเท่าทุกวันนี้

ภายในหอโฮงนิทัศน์ มีการจัดแสดงนิทรรศการเกี่ยวกับครูบาเจ้าศรีวิชัย 6 ห้อง อาทิ ห้องประดิษฐานรูปเหมือน ครูบาเจ้าให้ศรัทธาสาธุชน มากราบไหว้, ห้องจัดแสดงภาพถ่ายครูบา หลากหลายอริยาบถ เป็นต้น และบริเวณใกล้โฮงนิทัศน์ ด้าน ทิศตะวันออก ติดกับรพ.ลำพูน กำลังมีการก่อสร้างกุฏิไม้ศิลปะล้านนา ด้วยฝีมือช่างหรือสล่าท้องถิ่น แบบ 2 ชั้น มีเสาไม้สักขนาดใหญ่ และด้านใต้ มีถ้ำ 3 ฤาษี บริเวณใกล้ๆมีกู่อัฐิ ครูบาเจ้าศรีวิชัย บริเวณพระราชทานเพลิงศพปัจจุบัน วัดมีการปรับภูมิทัศน์ สถานที่ มีสวนแสดงพรรณไม้ พร้อมระบุชื่อให้ สาธุชน ที่เดินทางเข้ามากราบไหว้ สิ่งศักดิ์สิทธิ์เยี่ยมยล สถานที่ ได้เที่ยวชม สล่าท้องถิ่น หนึ่งในทีมงาน บูรณะวัดจามเทวี กล่าวว่า ช่วงแพร่ระบาดโควิด 19 ทางวัดก็พัฒนา ปรับปรุง สถานที่ มุมต่างๆ ให้สวยงาม เพราะวัดอยู่ใกล้รพ.ลำพูน มักจะมีผู็คน จำนวนหนึ่งที่มาเยี่ยมญาติ มารับส่งผู้ป่วยถือโอกาสแวะเวียน มาสักการะครูบา มาเที่ยวชมวัด แม้วันนี้ จะมีนักท่องเที่ยวลดน้อยลง จนบรรยากาศภายในวัดแห่งนี้ เงียบสงบ แต่ก็ยังปรากฎ พุทธศาสนิกชน จากต่างจังหวัดที่ ตั้งใจเดินทาง มากราบสักการะครูบาเจ้าศรีวิชัย มาตามรอบ เส้นทางบุญ เมืองบุญหลวง ตามคติความเชื่อที่ว่า ค้างลำพูน 1 คืน อายุยืน 1 ปี ไหว้
พระ สิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่วัดจามเทวี จะโชคดี มีชัย