พระราชพิธี…”พืชมงคล”…. จรดพระนังคัลแรกนาขวัญ

งานพระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ ประจำปี 2559 นั้นปฏิทินหลวงกำหนดวันพระราชพิธีพืชมงคล ซึ่งเป็นพิธีสงฆ์ เป็นวันสวดมนต์เริ่มการพระราชพิธีพืชมงคล ประกอบพระราชพิธี ณ พระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม ในวันอาทิตย์ที่ 8 พ.ค.2559 ตั้งแต่เวลา 15.00 น. และถือเป็นวันเกษตรกร

สำหรับ พระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ (วันไถหว่าน) เป็นพิธีพราหมณ์ จะประกอบพระราชพิธีในวันจันทร์ที่ 9 พ.ค.2559 ฤกษ์ไถหว่านระหว่างเวลา 08.29-09.09 น. ณ มณฑลพิธีท้องสนามหลวง

ทั้งนี้พระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ จัดงานพระราชพิธีขึ้นเพื่อความเป็นสิริมงคลและส่งเสริมบำรุงขวัญเกษตรกร เพื่อให้เกิดความมั่นใจในการเพาะปลูก

ปกติจะจัดขึ้นในราวเดือนหกของทุกปี ซึ่งถือเป็นเวลาที่เหมาะสมในการเริ่มต้นฤดูกาลแห่งการทำนา

พระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ หรือเรียกสั้นๆ ว่า พิธีแรกนา เป็นพระราชพิธีที่มีมาแต่โบราณตั้งแต่ครั้งกรุงสุโขทัยเป็นราชธานี ซึ่งในสมัยกรุงสุโขทัยนั้น พระมหากษัตริย์ไม่ได้ลงมือไถเอง เป็นแต่เพียงเสด็จไปเป็นองค์ประธานในพระราชพิธีเท่านั้น

สมัยกรุงศรีอยุธยา พระมหากษัตริย์ไม่ได้เสด็จไปเป็นองค์ประธานเหมือนกับสมัยกรุงสุโขทัย แต่จะมอบอาญาสิทธิ์ให้ผู้แทนพระองค์ซึ่งวิธีนี้ได้ใช้ตลอดมาถึงปลายสมัยกรุงศรีอยุธยา

สมัยกรุงรัตนโกสินทร์มีการประกอบพระราชพิธีนี้มาตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 1 ต่อมาสมัยรัชกาลที่ 4 ได้ทรงโปรดเกล้าฯ ให้จัดมีพิธีสงฆ์เพิ่มขึ้นในพระราชพิธีต่างๆ ทุกพิธี

พระราชพิธีพืชมงคลเริ่มมีขึ้นนับแต่นั้นมา และได้จัดรวมกับพระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ เรียกรวมกันว่า “พระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ ”

ในปีนี้ ผู้ทำหน้าที่พระยาแรกนา คือนายธีรภัทร ประยูรสิทธิ ปลัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ เทพีคู่หาบทอง ได้แก่ น.ส.อมรรัตน์ แขวงโสภา นักวิชาการเงินและบัญชีชำนาญการพิเศษ สำนักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม และว่าที่ร.ต.หญิงณฐมน อยู่เล่ห์ นักวิชาการคอมพิวเตอร์ชำนาญการ กรมชลประทาน

เทพีคู่หาบเงิน ได้แก่ น.ส.นันทินี ทองคงเหย้า นักวิชาการส่งเสริมการเกษตรชำนาญการ กรมส่งเสริมการเกษตร และน.ส.ฉมาพันธ์ สุพรมอินทร์ นักวิชาการตรวจสอบบัญชีปฏิบัติการ กรมตรวจบัญชีสหกรณ์ คู่เคียงมี16 ราย
และผู้เชิญเครื่องอิสริยยศ 4 ราย พระโคแรกนา ได้แก่ พระโคเพิ่ม และพระโคพูล พระโคสำรอง ได้แก่ พระโคพอ และพระโคเพียง

ปีนี้ กรมการข้าวจัดเตรียมพันธุ์ข้าวพระราชทานและพันธุ์พืช นำมาใช้ในงานพระราชพิธีฯ โดยขอพระราชทานพระบรมราชานุญาตนำพันธุ์ข้าวทรงปลูกในฤดูนาปี 2559 โครงการนาทดลองในโครงการส่วนพระองค์ สวนจิตรลดา มาใช้ในงานพระราชพิธีฯ ประจำปี 2559 ประกอบด้วย ข้าวนาสวน 7 พันธุ์ เป็น “พันธุ์ข้าวทรงปลูกพระราชทาน” บรรจุในซองพลาสติกแจกจ่ายให้บรรดาพสกนิกร ประชาชนผู้สนใจ และชาวนาทั่วประเทศรับไปเป็นมิ่งขวัญและสิริมงคลในการประกอบอาชีพการเกษตรตามประเพณีนิยมสืบไป

ฉัตรบวร…เรียบเรียง