พาไปเที่ยวศึกษาวิถีชีวิตชาวบ้านหม้อ ชมกลุ่มหัตถกรรมของชาวสันกำแพง

           สันกำแพง เป็นอำเภอหนึ่งในเขตปริมณฑลของนครเชียงใหม่ ที่มีความเจริญเติบโตอย่างรวดเร็ว มีการพัฒนาทุกๆ ด้าน มีชื่อเสียงด้านความงดงามทางศิลปวัฒนธรรม และแหล่งท่องเที่ยวที่สวยงามมากมาย ทั้งยังเป็นแหล่งหัตถกรรมที่สำคัญของจังหวัดเชียงใหม่ด้วย

นอกจากร่มกระดาษสา บ้านบ่อสร้าง ที่มีชื่อเสียงเป็นที่รู้จักอย่างกว้างขวางโดยทั่วไปแล้ว วันนี้ทุกทิศทั่วถิ่นฯ จะพาไปเยี่ยมเยียนและเยี่ยมชมวิถีชีวิตในหมู่บ้านแห่งหนึ่งที่มีความน่าสนใจไม่แพ้กัน นั่นคือ “บ้านหม้อ” ต.ห้วยทราย อ.สันกำแพง

“บ้านหม้อ” แห่งนี้ นับเป็นหมู่บ้านนี้มีชื่อเสียงโด่งดังในเรื่องของกลุ่มหัตถกรรม ไม้มะม่วงเป็นอย่างมาก ในสมัยก่อนที่บ้านหม้อ นอกจากการทำไร่ทำนาทำสวนแล้ว ชาวบ้านยังประกอบอาชีพเสริม คือ อาชีพปั้นหม้อดินเผา ซึ่งทำมาจากดินเหนียว เช่น หม้อใส่น้ำดื่ม หม้อแกงสำหรับใช้ปรุงอาหาร เป็นต้น เพื่อนำไปขายหรือแลกเปลี่ยนสิ่งของตามหมู่บ้านต่างๆ ว่ากันว่าหม้อดินที่ปั้นโดยฝีมือช่างปั้นบ้านหม้อนั้น เป็นหม้อที่มีรูปทรงสวยงามและคุณภาพดี และเมื่อนำหม้อแกงที่ปั้นจากดินไปปรุงอาหาร ก็ทำให้มีรสชาติอร่อยมากขึ้น จนพูดกันปากต่อปากว่า “ลำแต๊ๆ” เพราะเกือบทุกครัวเรือนประกอบอาชีพปั้นหม้อนี่เอง คนทั่วไปจึงเรียกชื่อหมู่บ้านนี้ว่า “บ้านหม้อ” จนเป็นที่เลื่องชื่อลือนาม หากใครอยากจะได้หม้อดีๆ ต้องมาที่นี่

แต่ทว่า ในปัจจุบันผู้ที่ทำอาชีพปั้นหม้อนั้นมีเหลืออยู่เพียงไม่กี่ครัวเรือน เพราะหนุ่มสาวสมัยนี้หันไปประกอบอาชีพอื่นๆกันหมดแล้ว เหลือแต่เพียงผู้หลักผู้ใหญ่ที่ยังคงยึดอาชีพทำไร่ ทำนา ทำสวน และงานหัตถกรรมที่ทำจากไม้มะม่วง เป็นส่วนใหญ่ โดยมักจะทำเป็นแจกัน เชิงเทียน ตลับใส่ของ หม้อ ถาด ของที่ระลึกต่างๆ เป็นต้น บ้างก็ทำกันเอง บ้างก็รวมกลุ่มกันทำ และตั้งศูนย์ OTOP ประจำตำบลขึ้นภายในหมู่บ้านเพื่อใช้แสดงสินค้าแก่นักท่องเที่ยว ผลิตภัณฑ์จากไม้มะม่วง จึงจัดได้ว่าเป็นสินค้าส่งออกอันดับหนึ่งของหมู่บ้านนี้เลยทีเดียว

จากการพูดคุยกับคุณสมพงษ์ จินานาง หนึ่งในผู้ประกอบอาชีพจากกลุ่มผลิตภัณฑ์หัตถกรรม ไม้มะม่วง ทำให้ทราบว่า อาชีพนี้สามารถสร้างรายได้ให้แก่ชาวบ้านได้ดีกว่าอาชีพเกษตรกรรม มีการรวมกลุ่มกันรับผลิตงานในแต่ละขั้นตอน ไม่ว่าจะเป็นการกลึง การอบ การขัด และการลงสี บ้างก็รับงานไปทำเองที่บ้าน บ้างก็มารวมกลุ่มทำที่โรงงานของคุณสมพงษ์ เมื่อทำเสร็จแล้วก็นำมาขายที่โชว์รูม ทำให้เป็นการกระจายรายได้ให้แก่ชุมชนอีกทางหนึ่งด้วย               หลังจากที่เยี่ยมชมขั้นตอนการผลิตงานหัตถกรรมจากไม้มะม่วงแล้ว ยังได้มีโอกาสเห็นวิถีชีวิตของชาวชนบทที่มีความเรียบง่าย แต่คงไว้ซึ่งความงดงามในตัวของมันเอง ไม่ว่าจะเป็นการเดินเที่ยวที่กาดนัดเล็กๆ ที่ชาวบ้านเรียกกันว่า กาดเช้า – กาดแลง ใครมีของอะไรก็เอามาขาย มาแลกเปลี่ยนกัน หรือแม้กระทั่งเดินชมวิวทิวทัศน์แบบชายทุ่งที่เรียบง่าย สบายตา เห็นท้องฟ้าและผืนนาสีเขียว ตัดกับภูเขาที่เป็นฉากหลังให้เราได้ถ่ายรูปเล่นเป็นอย่างดี ทั้งหมดนี้สามารถมาตามหาได้ที่นี่ “บ้านหม้อ” เชื่อว่าผู้ไปเยือนจะหลงรักงานหัตถกรรมของชาวสันกำแพง และธรรมชาติที่ยังไม่ถูกปรุงแต่งใดๆ

นอกจากการได้มาศึกษาวิถีชีวิตของชาวบ้านหม้อแล้วนั้น ยังมีสถานที่ท่องเที่ยวที่น่าสนใจอีกมากมายที่อยู่ไม่ห่างจากตัวเมืองอำเภอสันกำแพงมากนัก ได้แก่

วัดทุ่งต้อม หรือวัดบ้านหม้อ ที่เป็นศูนย์รวมเรื่องราวทางประวัติศาสตร์ของบ้านหม้อ

วัดดอยซิว อยู่ในหมู่บ้านดอยซิว ต.ห้วยทราย เป็นวัดที่มีถ้ำอยู่ด้วย ว่ากันว่าเป็นวัดที่เก็บรักษาสิ่งของโบราณล้ำค่าทางประวัติเอาไว้ตรงรูเปลี่ยวปากถ้ำ ซึ่งปัจจุบันถูกปิดตายเอาไว้

ป่าดงปงไหว ตั้งอยู่ระหว่างอยู่ระหว่าหมู่บ้านม่วงเขียว ต.ร้องวัวแดง กับหมู่บ้านป่าตึง ต.ห้วยทราย อ.สันกำแพง เป็นป่าหนาทึบ ไม่ปรากฎหลักฐานความเป็นมาชัดเจน แต่จากคำบอกเล่าของผู้เฒ่า ผู้รู้ในหมู่บ้านบอกไว้ว่าแต่เดิมเป็นที่พักแรมของพ่อค้าต่างถิ่น ปัจจุบันค้นพบ บ่อน้ำและพระธาตุ เก่าแก่ตั้งอยู่ นอกจากนี้ชาวบ้านยังพบวัตถุโบราณของชาวเผาลัวะฝังไว้ ป่าดงปงไหวเป็นสถานที่เป็นเขตดินพรุ ชุ่มน้ำ เมื่อเดินบนผิวดินบริเวณนั้นดินพรุ จะสะเทือนไหว เป็นเรื่องน่าอัศจรรย์ จึงทำให้ที่กลายเป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงนิเวศอีกด้วย

อ่างเก็บน้ำห้วยน้ำพริก ของโครงการชลประทานเชียงใหม่ เป็นอ่างเก็บน้ำขนาดเล็ก ตั้งอยู่ ต.ห้วยทราย อ.สันกำแพง

อ่างเก็บน้ำห้วยลาน บ้านปง ต.ออนใต้ อยู่ไม่ห่างจากวัดป่าตึงเท่าใดนัก ซึ่งเป็นโครงการพัฒนาพื้นที่บริเวณห้วยลาน อันเนื่องมาจากพระราชดำริของในหลวง ร.9

วัดป่าตึง หรือวัดที่ชาวบ้านเรียกขานกันว่า วัดหลวงปู่หล้า ตั้งอยู่ที่หมู่บ้านป่าตึง ต.ออนใต้ อ.สันกำแพง มีพิพิธภัณฑ์ป่าตึงอยู่ภายในวัด เพื่อให้ชนรุ่นหลังได้ศึกษาหาความรู้ อาทิ วัตถุโบราณ พระพุทธรูป เครื่องถ้วยชามสังคโลก เครื่องถ้วยชาม และมีกุฏิไม้สักที่งดงามหลังใหญ่ในวัดป่าตึง เป็นที่ตั้งสรีสังขารของเกจิอาจารย์ชื่อดัง คือหลวงปู่หล้า ซึ่งไม่เน่าเปื่อย บรรจุไว้ในโลงแก้วที่ประดับประดาด้วยดอกไม้ ให้ผู้ที่มีศรัทธาได้มาสักการะบูชา

นักท่องเที่ยว สามารถสอบถามข้อมูลการท่องเที่ยวเพิ่มเติมได้ที่ฝ่ายพัฒนาสังคมและการท่องเที่ยว องค์การบริหารส่วนจังหวัดเชียงใหม่ ที่เบอร์ 053-998333 ต่อ 209 และ 214 หรือ www.chiangmaipao.go.th