ตำนานข้าว พืชอาหารประจำชาติที่มีตำนานประวัติศาสตร์มายาวนาน

ข้าว เป็นธัญพืชซึ่งประชากรโลกบริโภคเป็นอาหารสำคัญ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในทวีปเอเชีย ทั้งนี้ข้าวคิดเป็นพลังงานกว่าหนึ่งในห้าที่มนุษย์เราทั่วโลกบริโภค หลักฐานพันธุศาสตร์แสดงว่าข้าวมาจากการนำมาปลูกในภูมิภาคหุบแม่น้ำจูเจียง ของประเทศจีน และได้แพร่กระจายจากเอเชียตะวันออกไปยังเอเชียตะวันออกเฉียงใต้และเอเชียใต้และได้ถูกนำมายังทวีปยุโรปผ่านเอเชียตะวันตกและทวีปอเมริกาผ่านการยึดอาณานิคมของยุโรป

การเตรียมดินสำหรับเพาะปลูกข้าวเหมาะกับประเทศและภูมิประเทศที่มีฝนตกมาก อย่างไรก็ตามข้าวสามารถเจริญเติมโตได้เกือบทุกพื้นที่ แม้แต่บนเนินดินชันหรือเขตผู้เขาสูงที่ใช้ระบบควบคุมน้ำแบบขั้นบันได สำหรับข้าวไทย เป็นพืชอาหารประจำชาติที่มีตำนานประวัติศาสตร์มายาวนาน จะปรากฏเป็นร่องรอยพร้อมกับอารยธรรมไทย ซึ่งจะมีหลักฐานจากแกลบข้าวที่เป็นส่วนผสมของดินที่ใช้ทำเครื่องปั้นดินเผา ที่บ้านเชียง อันสันนิฐานได้ว่าเป็นเมล็ดที่เก่าแก่ที่สุดของไทย รวมทั้งยังพบหลักฐานเมล็ดข้าวที่ขุดพบ ที่ถ้ำปุงฮุง จังหวัดแม่ฮ่องสอน โดยแกลบข้าวที่พบมีลักษณะของข้าวเหนียวเมล็ดใหญ่ที่เจริญงอกงามในที่สูง นอกจากนี้ก็ยังค้นพบเมล็ดข้าว เถ้าถ่านในดินและรอยแกลบบนเครื่องปั้นดินเผา ที่โคกพนมดี อ.พนัสนิคม จ.ชลบุรี ทั้งหมดได้แสดงให้เห็นได้ว่าชุมชนได้ปลูกข้าวสมัยก่อนประวัติสาสตร์ในแถบชายฝั่งทะเล แม้กระทั่งภาพเขียนบนผนังถ้ำหรือผนังหินอายุประมาณ 6.000 ปี ที่ผาหมอนน้อย บ้านตากุ่ม ต.ห้วยไผ่ อ.โขงเจียม จ.อุบลราชธานี  ซึ่งมีลักษณะคล้ายบันทึกการปลูกธัญพืชอย่างหนึ่งที่มีลักษณะเหมือนข้าว และมีภาพควาย แปลงพืชคล้ายข้าว แสดงให้เห็นว่า มนุษย์เรารู้จักการปลูกข้าวกันเป็นอย่างดีมานานแล้ว

ปัจจุบันการปลูกข้าวในประเทศไทย คงมีเพียงเมล็ดป้อมที่พบมากในภาคเหนือและภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ขณะที่เมล็ดข้าวเม็ดยาว จะพบมากในภาคกลางและภาคใต้ ส่วนภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ส่วนใหญ่จะนิยมปลูกข้าวหอมมะลิ ซึ่งเป็นข้าวที่มีคุณภาพดีที่สุดของโลก รองลงมาคือภาคกลางและภาคเหนือ ทุกวันนี้ไทยเราเป็นแหล่งปลูกข้าวที่ผลิตออกสู่ตลาดโลกมากที่สุดและเป็นศูนย์กลางของการศึกษาวิจัยพันธุ์ข้าว ซึ่งแสดงให้เห็นถึงบทบาทของผู้สร้างตำนานแห่งอารยธรรมธัญญาหารของมนุษย์ชาติครับ