เปิดตำนานพญานาคราช วัดพระธาตุหริภุญชัย จ.ลำพูน

เป็นคนเหนือเมืองล้านนาต้องรู้เรื่อง องค์พระธาตุเจดีย์หริภุญชัย จ.ลำพูน บ้าง เผื่อมีคนต่างถิ่นมาเที่ยวและสอบถาม เราชาวล้านนาต้องรู้ไว้บ้าง เพื่อจะอธิบายได้อย่างถูกต้อง ผมเองก็พอจะทราบข้อมูลบางอย่าง จากผู้แสวงหาประวัติวัฒนธรรมถิ่นล้านนา ประวัติของพระธาตุหริภุญชัยลำพูนนั้น ตามพงศาวดารโยนก ว่าเป็นพระเกศบรมธาตุ หรือ บรมธาตุส่วนผมของพระพุทธองค์

วันนี้ผมจะนำเรื่องพระบรมเกศธาตุ หรือ เส้นผมของพระพุทธองค์ ที่บรรจุอยู่ในพระบรมธาตุหริภุญชัยดั้งเดิม ซึ่งตามพงศาวดารโยนก และตำนานมูลศาสตร์ชินกาลมาลินี จามเทวีวงค์ ก็ระบุเรื่องราวไว้คล้ายกันคือ เกี่ยวกับพญานาคเหมือนกัน โดยในนั้นอ้างว่าในสมัยพุทธกาลนานมาแล้ว ขณะที่พระพุทธเจ้าของเราชาวพุทธ ยังทรงมีพระชนมายุอยู่นั้น พระองค์ได้เสด็จมาสู่ดินแดนแห่งนี้ มีวันหนึ่งขณะที่พระองค์ทรงประทับอยู่บนก้อนหิน ได้มีพญานาคราชออกมาทูลขอพระเกศธาตุ พระองค์ก็ทรงลูบพระเกศออกมาให้เส้นหนึ่ง

พญานาคราชจึงได้นำเอาพระเกศธาตุดังกล่าว บรรจุเก็บไว้ในกระบอกไม้รวก จากนั้นจึงได้นำไปฝั่งดินและนำก้อนหินมาทับไว้ แล้วได้มีการพรรณาให้พระยากาเผือกอันมีอิทธิฤทธิ์แกร่งกล้าคอยเฝ้าดูแลพิทักษ์อยู่ นับว่าเป็นสิ่งที่อัศจรรย์ในพระบุญญาบารมีเป็นอย่างยิ่ง ที่สาธุชนทั้งหลายไม่ว่าจะเป็นมนุษย์หรือสัตว์ มักจะทูลขอของที่ระลึกจากพระองค์ เพื่อเป็นอนุสรณ์สิริมงคลเอาไว้กราบไหว้บูชากัน รวมไปถึงพญานาถที่รู้สึกว่าจะมีบทบาท เกี่ยวกับพระพุทธเจ้ามากมายหลายพฤติกรรม

ถึงแม้ว่าจะล่วงมาจนถึงทุกวันนี้ ก็ยังมีสิ่งเหล่านี้ตกทอดอยู่ในวัฒนธรรม และความเป็นอยู่ของชาวพุทธเรา อย่างเช่น พิธีบวชนาถ แห่นาถ ทำขวัญในพิธีอุปสมบท เรามีพญานาถปรก (พระประจำวันเสาร์)ที่เป็นรูปพระพุทธเจ้าประทับบนตัวพญานาถ ที่ขดตัวอยู่เป็นอาสนฐานและชูคอชูเศียรเป็นร่มกำบังให้พระองค์ ดุจพญานาถเป็นพญาสัตว์ที่รับใช้แห่งพระองค์ เราจะสังเกตตามวัดวาอารามต่างๆ ก็จะสร้างพญานาถให้ใกล้กับพระองค์ ตามตำนานลานนาไทยของเรา จะมีพญานาถทูลขอพระเกศธาตุ ทั้งจากวัดพระธาตุหริภุญชัย และวัดพระธาตุจอมกิตติฯลฯ..ครับ