การย้อมสีผ้าด้วยสีธรรมชาติเป็นภูมิปัญญาท้องถิ่นที่มีมาตั้งแต่โบราณกาลแล้ว ซึ่งการใช้สีธรรมชาติขอองแต่ละชุมชน ย่อมมีกรรมวิธีเทคนิคที่แตกต่างกันออกไป ขึ้นอยู่กับวัตถุดิบที่มีในแต่ละพื้นที่ชุมชนด้วย และในบ้านปางแดงใน ตำบลเชียงดาว อำเภอเชียงดาว จังหวัดเชียงใหม่ ชาวดาราอั้งมีเทคนิคการย้อมผ้าที่อัตลักษณ์ เฉพาะตัวสีสันลวดลายอันสวยงาม
แม่คอง เหง ประธานกลุ่มผ่าทอย้อมสีธรรมชาติดาราอั้งเล่าว่า ชุมชนบ้านปางแดงใน เป็นชนเผ่าที่อพยพมาจากประเทศพม่า มีเอกลักษณ์ คือการแต่งกายของผู้หญิง มีการสวมใส่ผ้าถุงสีแดงสด และสวมหวงหวายคาดเอวที่เรียกว่า “หน่องว่อง” ตลอดเวลาแม้กระทั่งเวลานอน ด้วยเชื่อว่าเป็นสัญลักษณ์การเป็นลูกหลานของ นางฟ้าร้อยเงิน อีกทั้งจะช่วยป้องกันสิ่งอัปมงคลต่างๆเข้าตัว และเมื่อตายไปแล้วจะได้ขึ้นสวรรค์ โดยตามตำนานเล่าว่า นางฟ้าร้อยเงินได้ลงมายังโลกมนุษย์แต่เกิดโชคร้ายไปติดแร้วดักสัตว์ของชาวมูเซอ จึงทำให้กลับสวรรค์ไม่ได้ ต้องอยู่บนโลกมนุษย์ และเป็นบรรพบุรุษของมนุษย์หลายกลุ่มซึ่งรวมถึงชนเผ่าปะหล่องนี้ด้วย
ในกระบวนการย้อมสีผ้า ขั้นตอนแรกต้องไปเอาเปลือกไม้มาแช่ไว้ 1 คืน หลังจากนั้นนำมาต้ม 1 ชั่วโมง พอต้มเสร็จก็นำผ้ามาย้อม และแช่ไว้ 30 นาที และใส่เกลือเพื่อให้สีติดผ้าดีขึ้น แล้วนำไปตาก การตากผ้าควรทำในฤดูที่มีอากาศแห้ง เนื่องจากความชื้นจะเป็นอุปสรรคในการทำให้สีติดผ้า
สีสันของผ้า จะขึ้นอยู่กับแต่ละวัตถุดิบที่นำมาต้มจะให้สีต่างกัน ซึ่งแม่สีจะมี 2 อย่าง คือ “ประดู่” กับ “เพกา” สามารถนำมาผสมจะได้หลายสี เพราะเป็นแม่สี อีกทั้งยังมีสีธรรมชาติ จากวัตถุดิบธรรมชาติที่หาได้ในหมู่บ้านประมาณ 35 สี จากพันธุ์ไม้ 20 ชนิด เช่น “ไม้ประดู่” ให้สี “แดง” “เพกา” ให้ “สีเหลือง” “ใบเตย” ให้ “สีเขียว” เป็นต้น เคล็ดลับคือควรทำการตากผ้าในหน้าแล้งจะทำให้สีติดผ้ามากกว่าหน้าที่มีฝน เพราะความชื้นทำให้สีซีด ซึ่งการย้อมสีผ้าจะทำในฤดูร้อนเนื่องจากเป็นฤดูกาลเก็บเกี่ยวได้หมดไปแล้ว สมาชิกกลุ่มแม่บ้านปางแดงได้ย้อมสีผ้าเก็บไว้ และยังคงอนุรักษ์ลายดั้งเดิม แต่ชาวดาราอั้งรุ่นใหม่ๆก็ได้เริ่มที่จะออกแบบลวดลายรุ่นใหม่เพิ่มขึ้นแล้ว ผลิตภัณฑ์มี ผ้าซิ่น เสื้อ ผ้า ผ้า ผ้าปูโต๊ะ ย่าม กระเป๋า ฯลฯ
ปัจจุบันสมาชิกในหมู่บ้านปางแดงบางส่วนที่ว่างเว้นจากงานอาชีพหลัก คือ เกษตรกรรมแล้ว ก็จะมารวมกลุ่มกันทอผ้า เพื่อสร้างรายได้เสริมให้แก่ครอบครัว ซึ่งผ้าทอย้อมสีของชนเผ่าดารั้งนั้นเป็นที่ชื่นชอบของนักท่องเที่ยวชาวต่างชาติเป็นอย่างมาก
กลุ่มแม่บ้านปางแดงใน ม.9 อ.เชียงดาว จ.เชียงใหม่ 50170 โทร 093-0360599
ร่วมแสดงความคิดเห็น