NARIT

แสงฝ้าเรือง ๆ จากดาวหางที่มีชื่อเสียงที่สุดในประวัติศาสตร์อย่าง “ดาวหางฮัลเลย์” ปรากฏเหนือขอบฟ้าช่วงหัวค่ำในคืนหนึ่ง เมื่อปี ค.ศ. 1910 ทำให้มนุษย์โลกต่างพากันแหงนหน้าขึ้นมองท้องฟ้า พร้อมทั้งหวาดกลัวว่าการมาเยือนของดาวหางในครั้งนี้ อาจจะนำมาซึ่งหายนะสู่สิ่งมีชีวิตทั้งปวงบนโลก บางคนถึงกับสวมหน้ากากป้องกันแก๊สพิษ บ้างก็คาบยางรถจักรยานเอาไว้ในปาก เผื่อว่าอากาศอันน้อยนิดในยางเส้นนั้นอาจจะเพียงพอที่จะช่วยต่อชีวิตให้เขาได้อีกนิดหนึ่ง แต่แล้วค่ำคืนนั้นก็ผ่านพ้นไป และอีกร้อยกว่าปีต่อมาสิ่งมีชีวิตทั้งหมดบนโลกก็ยังคงมีชีวิตอยู่ แล้วมันเกิดอะไรขึ้น? การมาเยือนของดาวหางฮัลเลย์ในปี ค.ศ. 1910 นั้น เป็นกรณีที่พิเศษมากอยู่สองกรณี กรณีแรก เป็นการเยือนของดาวหางครั้งแรกนับตั้งแต่มีการพัฒนาเทคโนโลยีภาพถ่ายขึ้นมา นั่นหมายความว่านี่เป็นครั้งแรกที่มนุษย์ทั่วโลกจะสามารถเห็นภาพดาวหางภาพเดียวกันได้ผ่านบนหน้าหนังสือพิมพ์ ไม่ใช่สิ่งที่เพียงไม่กี่คนที่มีกล้องโทรทรรศน์เท่านั้นถึงจะสังเกตได้อีกต่อไป กรณีที่สอง ดาวหางฮัลเลย์มาเยือนในช่วงที่มนุษย์มีเทคโนโลยีที่สามารถศึกษา “สเปกตรัม”​ ของดาวหาง ทำให้ทราบองค์ประกอบของวัตถุที่อยู่ห่างไกลเกินกว่าจะมีมนุษย์คนใดสามารถไปได้ถึง และจากการศึกษาแสงของมันที่สะท้อนออกมาจากแสงอาทิตย์ สิ่งที่เราพบในองค์ประกอบของหางดาวหางก็คือ… “ไซยาไนด์” ปัจจุบันเราทราบแล้วว่า แสงสีเขียวของดาวหางนั้น เกิดจากสารประกอบจำพวกไซยาโนเจน (cyanogen) และ diatomic carbon แม้ว่ากระบวนการที่ให้กำเนิดสารประกอบเหล่านี้จากนิวเคลียสของดาวหางนั้นยังไม่เป็นที่แน่ชัด แต่เราก็สามารถจำลองการดูดกลืนและเปล่งแสงออกมาเป็นแสงสีเขียวของโมเลกุลเหล่านี้ได้ เราสามารถจำลองได้ว่าสารประกอบเหล่านี้จะสามารถคงอยู่ในสภาวะสุญญากาศที่ถูกกระหน่ำโดยรังสีอันแผดเผาจากดวงอาทิตย์ได้เพียงไม่เกินสองวัน ซึ่งเป็นสาเหตุว่าทำไมเราจึงไม่พบสีเขียวในบริเวณของหางดาวหางอีกต่อไป แต่ปัญหาหนึ่งก็คือ ไซยาโนเจน นั้นคือสารประกอบที่มีส่วนประกอบของโมเลกุลใกล้เคียงกันมากกับไซยาไนด์ และไซยาโนเจนนั้นสามารถทำปฏิกิริยากับไฮโดรเจน เพื่อกลายเป็นไฮโดรเจนไซยาไนด์ได้ง่าย ไซยาไนด์นั้นเป็นสารประกอบระเหยง่าย และมีกลิ่นคล้ายอัลมอนด์ (สำหรับคนที่มีพันธุกรรมที่สามารถรับกลิ่นไซยาไนด์ได้) และเป็นหนึ่งในสารพิษที่มีพิษร้ายแรงที่สุด สามารถหยุดกระบวนการเมตาบอลิซึมภายในไมโทคอนเดรียของเซลล์ได้ […]

นักวิจัย สดร. พบโลกมีโอกาสถูกตรวจพบจากสิ่งมีชีวิตทรงภูมิปัญญาเพียงแค่ 14 ครั้งต่อปี สถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ (องค์การมหาชน) (สดร.) กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (อว.) เผย นักวิจัย สดร. ร่วมกับ นักวิจัยมหาวิทยาลัยฮอกไกโด และทีมนักวิจัย ศึกษาความเป็นไปได้ที่โลกจะตรวจพบจากสิ่งมีชีวิตทรงภูมิปัญญานอกโลกด้วยเทคนิคไมโครเลนส์ พบว่ามีโอกาสเพียง 14 ครั้งต่อปี เป็นอีกหนึ่งเหตุผลที่อธิบายและตอบโจทย์ปฏิทรรศน์ของแฟร์มี (Fermi Paradox) ที่ว่า “ทำไมจึงยังไม่เจอมนุษย์ต่างดาว” งานวิจัยนี้ได้รับการตีพิมพ์ในวารสาร Monthly Notices of the Royal Astronomical Society ดร. ศุภชัย อาวิพันธุ์ นักวิจัย กลุ่มวิจัยดาวเคราะห์นอกระบบสุริยะ และชีวดาราศาสตร์ สดร. ร่วมกับ นางสาวศุภากร ศุภผลถาวร นักศึกษาปริญญาโท มหาวิทยาลัยฮอกไกโด ประเทศญี่ปุ่น และทีมนักวิจัย ใช้ฐานข้อมูลดาวฤกษ์จากกล้องโทรทรรศน์อวกาศ Gaia DR2 คำนวณหาโอกาสที่โลกจะถูกตรวจพบจากสิ่งมีชีวิตทรงภูมิปัญญานอกโลกด้วยเทคนิคไมโครเลนส์ พบว่าโลกมีโอกาสถูกตรวจพบจากสิ่งมีชีวิตทรงภูมิปัญญาด้วยเทคนิคไมโครเลนส์เพียงแค่ 14 […]

“เราอยู่ลำพังในจักรวาลหรือไม่?” หนึ่งในคำถามสำคัญที่ดาราศาสตร์อาจจะช่วยหาคำตอบให้เราได้ และความพยายามในการตอบคำถามนี้นี่เอง ที่นำเราไปสู่เทคโนโลยี ความก้าวหน้า และการค้นพบต่างๆ ตั้งแต่การส่งยานสำรวจอวกาศไปยังดาวเคราะห์และวัตถุในระบบสุริยะอื่นๆ การค้นหาดาวเคราะห์นอกระบบสุริยะอันห่างไกล และการพยายามค้นหาสัญญาณวิทยุ อันมีลักษณะแปลกไปจากที่จะสามารถเกิดขึ้นได้ตามธรรมชาติที่อาจจะมีที่มาจากสิ่งมีชีวิตอันทรงภูมิปัญญาจากดาวดวงอื่น ผ่านโครงการที่มีชื่อว่า Search for ExtraTerrestrial Intelligence หรือ SETI โครงการ SETI ริเริ่มมาตั้งแต่ช่วงปี ค.ศ. 1900 โดยการดักฟังสัญญาณจากห้วงอวกาศที่อาจจะส่งมาจากสิ่งมีชีวิตอันทรงภูมิปัญญาจากดาวดวงอื่น ด้วยจานรับสัญญาณวิทยุ เมื่อเวลาผ่านไปจึงมีการพัฒนาและปรับปรุงใช้เทคโนโลยีเข้ามาช่วยในการค้นหาสัญญาณ ตั้งแต่การใช้เครื่อง Supercomputer ช่วยวิเคราะห์ข้อมูล รวมถึงการเปิดโอกาสให้ประชาชนทั่วไปมีส่วนร่วมค้นหาสัญญาณด้วยคอมพิวเตอร์ของตนเองผ่านโครงการ SETI@home อย่างไรก็ตาม จนปัจจุบันเราก็ยังไม่เคยค้นพบหลักฐานที่สามารถยืนยันได้ถึงการมีอยู่ของสิ่งมีชีวิตอันทรงภูมิปัญญาจากที่อื่นใดได้ และมนุษย์เรายังคงเป็นเพียงสิ่งมีชีวิตอันทรงภูมิปัญญาเพียงหนึ่งเดียวในจักรวาลที่เรารู้จัก หนึ่งในความท้าทายของการค้นหาสัญญาณของสิ่งมีชีวิตทรงภูมิปัญญาคือข้อจำกัดในการสังเกตการณ์ของเรา สัญญาณอันริบหรี่จากดวงดาวอันไกลโพ้นย่อมต้องใช้จานรับสัญญาณขนาดใหญ่ในการสังเกตการณ์ แต่นี่ก็ทำให้พื้นที่บนท้องฟ้าที่เราสามารถค้นหาได้นั้นแคบลง เช่น หากเราต้องการค้นหาสัญญาณด้วยจานขนาด 40 เมตรของหอสังเกตการณ์ดาราศาสตร์วิทยุแห่งชาติของ สดร. เราจำเป็นต้องทำการสำรวจทั้งหมดมากกว่า 500,000 ครั้ง จึงจะครอบคลุมทั่วทั้งท้องฟ้า ซึ่งหมายความว่าเวลาและรายละเอียดที่เราจะสามารถสังเกตการณ์ในแต่ละส่วนของท้องฟ้าก็จะสั้นลงไปอีก การพยายามค้นหาสิ่งมีชีวิตอันทรงภูมิปัญญาโดยควานหาไปทั่วท้องฟ้า อาจเปรียบได้กับการพยายามก้มหาคอนแทคเลนส์ที่ไม่ทราบว่าตกอยู่บริเวณใด ทำให้เรามองข้ามไปได้โดยง่าย แต่หากเราสามารถจำกัดบริเวณที่น่าจะพบให้แคบลง เราก็จะสามารถเพิ่มประสิทธิภาพในการค้นหาได้ดีขึ้น แนวคิดหนึ่งในการค้นหาสิ่งมีชีวิตอันทรงภูมิปัญญา จึงเน้นไปที่การค้นหาเฉพาะในทิศทางบนท้องฟ้าที่คาดว่ามีความน่าจะเป็นที่อาจจะมีสัญญาณส่งมามากที่สุด เช่น ทิศทางอันเป็นที่ตั้งของกระจุกดาวซึ่งเต็มไปด้วยดาวฤกษ์จำนวนมาก […]

4 กรกฎาคม 2565 เป็นวันที่โลกโคจรอยู่ห่างดวงอาทิตย์ที่สุดในรอบปี หรือที่เรียกว่าจุด “อะฟีเลียน” (Aphelion) จุดที่โลกเราอยู่ห่างดวงอาทิตย์ที่สุดในรอบปี ระยะทางประมาณ 152,098,455 กิโลเมตร ในเวลา 14:10 น. ตามเวลาประเทศไทย ในหนึ่งปี โลกโคจรรอบดวงอาทิตย์เป็นวงรี ทำให้มี 2 จุดบนวงโคจร คือจุดที่โลกจะอยู่ใกล้ดวงอาทิตย์ที่สุด เรียกว่า “เพอริฮีเลียน” (Perihelion) ในเดือนมกราคม และจุดที่ไกลดวงอาทิตย์ที่สุด เรียกว่า “อะฟีเลียน” (Aphelion) ในเดือนกรกฎาคม ซึ่งตรงกับวันที่ 4 กรกฎาคมนี้ ทั้งนี้ ตำแหน่งของโลกที่อยู่ไกลจากดวงอาทิตย์มากที่สุดไม่ส่งผลต่ออุณหภูมิบนโลกแต่อย่างใด เนื่องจากฤดูกาลของโลกไม่ได้ขึ้นอยู่กับระยะห่างจากดวงอาทิตย์ แต่ขึ้นอยู่กับความเอียงของแกนโลกนั่นเอง